Pinocchiu 2019/30

by Carlo Collodi

←cap. 29

I Aventüe du Pinocchiu de Carlo Collodi, traduto da Cino Peripateta cap. 30

cap. 31→

Pe 'n rafruntu cu-a versciun originâ puei cliccâ u segnu ⇔ inta culonna de scinistra

30

U Pinocchiu invece de vegnî ün figgiö u parte
d’arescuzu cu-u so amigu Mucchettu
po-u «Pàize de demûe.»

Cumme l’é natürale u Pinocchiu u dumandò sübbitu a-a Fue’ u permissu d’anâ in gîu pi-a çittæ a fâ i invii: e a Fue’ a ghe disse:

— Vanni püre a inviâ i tö cunpagni pi-a culaçiun de duman: ma aregordite de turnâ a caza primma che faççe nötte. T’hæ acapiu?

— Fra ‘n’ua prumettu de ese bell’e riturnòu — replicò u mariunettu.

— ‘Mia, Pinocchiu! I figgiö fan fitu a prumette; ma e ciü votte, fan tardi a mantegnî.

— Ma mi nu sun cumme i atri: mi, quande diggu ‘na cosa a mantegnu.

— Vediemu. Ma se ti duvesci dizubedî, tantu pezu pe ti.

— Perché?

— Perché i figgiö che nu dan amente a-i cunseggi de chi ne sà ciü che lû, van senpre incuntra a quarche desgraççia.

— E mi l’ho pruvòu! — disse u Pinocchiu — ma oua nu ghe cazzu ciüe.

— Vediemu se ti dixi u vêu. —

Sença azunze atre parolle, u mariunettu u saiò a buña Fue’, ch’a l’ea pe lê ‘na specce de muæ, e cantandu e ballandu, u sciurtì föa da-a porta de caza. Inte pocu ciü de ‘n’ua, tütti i so amixi fün invitæ. Çerti açettòn sübbitu e de gran cö: atri, da prinçippiu, se feççan ün pô pregâ: ma quande seppan che i panetti da açüppâ intu cafe’ e læte saievan stæti sparmæ de bitiru insci-u de föa ascì, finìn tütti cu-u dî: «Vegniemu niatri ascì, pe fâte piaxei».

Oua bezögna savei cho-u Pinocchiu, tra i sö amixi e cunpagni de scöa, u ghe n’aiva ün predilettu e cariscimu, ch’u se ciammava de numme Rumêu: ma tütti o-u ciammavan cu-u numiagiu de Muchettu, pe via du so fixichin sciütu, seccu e stiggiu tal’e quale cummo-u muchettu növu de ’n lümin da nötte.

U Muchettu u l’ea u gardettu ciü desvügiòu e ciü birichin de tütta a scöa: ma u Pinocchiu u ghe vueiva 'n gran ben. Defæti u l’andò sübbitu a çercâlu a caza, pe inviâlu a-a culaçiun, e u nu-u truvò: u turnò ‘na segunda votta e u Muchettu u nu gh’ea: u turnò ‘na terça votta e u feççe a stradda a dezöviu.

Unde pueilu ripescâ? Çerca de chì, çerca de la, finarmente u-u vidde ascuzu sutto-u portegu de ‘na caza de manenti.

— Cose l’é che ti fæ li cuscì? — ghe dumandò u Pinocchiu, avexinanduseghe.

— Aspetu a mezanötte, pe partî...

— Dunde ti væ?

— Luntan, luntan, luntan!

— E mi che sun vegnüu a çercâte a caza træ votte!...

— Cose ti vueivi da mie?

— Nu ti-u sæ u grande avegnimentu? Nu ti sæ a furtüña che m’é tucòu?

— E quæ-la?

— Duman finisciu de ese ‘n mariunettu e diventu ün figgiö cumme ti, e cumme tütti i atri.

— Bun pru te faççe.

— Alua duman t’aspetu a culaçiun a caza mæ.

— Ma se te diggu che partu staseja.

— A cho-ua?

— Da chì a ‘n pô.

— E duvve l’é che ti væ?

— Vaggu a stâ inte ‘n paize... ch’u l’é u ciü bellu paize de stu mundu: ‘na vea côcàgna!... — E cumme l’é ch’u se ciamma?

— U se ciamma u «Paize de demue». Perché nu ti vegni ti ascì?

— Mi? nu davei!

— Ti fæ mâ, Pinocchiu! Creddim’a mi, che se nu ti vegni, ti te ne pentiæ. Duvve l’é che ti-u trövi ün paize ciü san pe niatri figgiö? Li nu gh’é de scöe: li nu gh’é de meistri: li nu gh’é de libbri. Inte quellu paize beneitu nu se stüddia mai. A-a zöggia nu se fa scöa: e tütte e settemañe en fæte de sêi zögge e ‘na dumennega. Figürite che-e vacançe de l’outünnu cumençan u primmu de zenâ e finiscian l’ürtimu de dexenbre. To-u li ‘n paize cumm’u me piaxe a mi pe d’indavei. To-u li cumme duvieva ese tütti i paixi çivî!...

— Ma cumme l’é che se passa e giurnæ intu «Paize de demue»?

— Se passan demuanduse e divertinduse da-a matin a-a seja. A-a seja poi se va ‘n lettu, e a-a matin doppu se cumença da cavu. Cose te ne pâ?

— Uhm!... — feççe u Pinocchiu: e u scrullò ‘n pitin a testa, cumm’a dî: — «I-a l’é ‘na vitta che faiæ vuentea mi ascie!»

— Alua ti vö partî cun mie? Sci o nu? Resciorvite.

— Nu, nu, nu e poi na. Ouamai ho prumissu a-a mæ buña Fue’ de ese ‘n figgiö cumme se de’, e vöggiu mantegnî a prumissa. Ançi, scicumme che veddu cho-u sû u va sutta, te lasciu sübbitu e scappu via. Dunque adiu e bun viagiu.

— Unde l’é che t’hæ da curî cuscì de sprescia?

— A caza. A mæ buña Fue’ a vö che turne primma de nötte.

— Aspeta atri duî menüti.

— Faççu troppu tardi.

— Duî menüti suli.

— E se doppu a Fue’ a me cria?

— Lascila criâ. Quand’a l’aviâ criòu ben ben, a se quêtiâ — disse quellu birbu de ‘n Muchettu.

— E cumme l’é che ti fæ? Ti parti sulu o in cunpagnia?

— Sulu? Saiemu ciü de çentu figgiö.

— E u viagiu o-u fæ a pê?

— Da chì a ‘n pô passiâ de chì u caru ch’u me deve piggiâ e purtâ scin drentu i cunfin de quellu furtünatiscimu paize.

— Cose paghieiva so-u caru u passesse oua!...

— Perché?

— Pe veddive partî tütti insemme.

— Resta chì ancu-in pitin e ti ne veddiæ.

— Nu, nu, vöggiu turnâ a caza.

— Aspeta atri duî menüti.

— Ho aspêtòu sciña troppu. A Fue’ a saiâ in peña pe mi.

— Povia Fue’! Cos’a g’ha puiia, foscia che te mangia i ratti penüghi?

— Ma alua, — disse u Pinocchiu — ti t’ê proppiu següu che ‘nte quellu paize nu gh’é mancu ina scöa?...

— Mancu l’unbra.

— E mancu i meistri?...

— Manc’ün.

— E nu gh’é l’ôbligu de stüdiâ?

— Mai, mai, mai!

— Che bellu paize! — disse u Pinocchiu, sentinduse vegnî da culâ a sàiva — Che bellu paize! Mi nu ghe sun mai stætu, ma mo-u figüu!...

— Perché nu ti vegni ti ascì?

— L’é inüttile che ti me tenti! Ouamai ho prumissu a-a buña Fue’ de ese ün figgiö de giüdiççiu, e nu vöggiu mancâ de parolla.

— Dunque adiu, e salütime tantu u ginazziu!... e u licêu ascì, se ti l’incuntri pi-a stradda.

— Adiu Muchettu: fanni bun viagiu, demuite e aregordite quarche votta di amixi. —

Ditu questu, u mariunettu u fe’ duî passi pe anâsene: ma doppu, afermanduse e vurtanduse versu l’amigu, u ghe dumandò:

— Ma t’ê proppiu següu che ‘nte quellu paize tütte e settemañe seggian fæte de sêi zögge e de ‘na dumennega?

— Següiscimu.

— Ma ti u sæ pe çertu che e vacançe cumençan u primmu de zenâ e finiscian cu l’ürtimu de dexenbre?

— Pe çertiscimu!

— Che bellu paize! — ripete’ u Pinocchiu, spüandu da-a suvercia cunsulaçiun. Dapö, repigiòu u cuntêgnu, u suzunse de spresciun:

— Alua, adiu davei; e bun viagiu.

— Adiu.

— Fra quante partî?

— Fra pocu!

— Peccòu! Se a-a partença gh’amanchesse sulu che ‘n’ua, saiæ quæxi quæxi bun a aspêtâ.

— E a Fue’?...

— Ouamai ho fætu tardi!... e turnâ a ca’ ‘n’ua primma o ‘n’ua doppu, l’é u mæximu.

— Povou Pinocchiu! E si-a Fue’ a te cria?

— Paxe! I-a lascjô criâ. Quand’a l’aviâ criòu ben ben, a se quêtiâ. —

Intantu s’ea za fætu nötte e nötte scüa: quande tütt’assemme viddan mesciâ in luntanança ün lümin... e sentin ün sun de sünagin e ün squillu de trunbetta cuscì piccin e suffucòu ch’u paiva u siâ de ‘na çinçaa.

— To-u chì! — criò u Muchettu, driçanduse in pê.

— Chi gh’é? — dumandò u Pinocchiu.

— U l’é u caru ch’u ven a piggiâme. Alua, ti vö vegnî sci o nu?

— Ma a l’é proppiu vea — dumandò u mariunettu — che ‘nte quellu paize i figgiö nu g’han l’ôbligu de stüdiâ?

— Mai, mai, mai!

— Che bellu paize!... Che bellu paize!... Che bellu paize!... —