Pinocchiu 2019/7

I Aventüe du Pinocchiu de Carlo Collodi, traduto da Cino Peripateta
cap. 7

Pe 'n rafruntu cu-a versciun originâ puei cliccâ u segnu ⇔ inta culonna de scinistra

[p. 32 modifica]7.

U Geppettu u turna a ca’, e u dà o-u mariunettu a
culaçiun cho-u povou ommu u s’aiva purtòu pe lê.

U povou Pinocchiu, ch’u l’ea ancun mezu adurmiu, u nu se n’ea avistu di pê, che se gh’ean tütti brüxæ; cuscì, sübbitu ch’u sentì a vuxe de sö puæ, u schittò zü do-u scanbellu pe curî a tiâ u ferettu; ma invece, doppu dôtrei stranbæluin u s’alungò strateizu insce l’astregu. E intu piccâ pe tæra u feççe u mæximu rümû ch’aviæ fætu ün saccu de caççe de legnu cheite do-u terçu cian.

— Àrvime! — criava intantu u Geppettu d’in stradda.

— Puæ câu, nu possu — rispundeiva u mariunettu cianzendu e arübattanduse pe tæra.

— Perché nu ti pö?

— Perché m’han mangiòu i pê.

— E chi l’é ch’u te i ha mangiæ?

— U gattu — disse u Pinocchiu, vedendu u gattu che cu-e çanpiñe davanti u se demuava a fâ ballâ di riççi de legnu.

— Arvime, te diggu! — ripete’ u Geppettu — che sedunca, quande vegnu in ca’, to-u daggu mie u gattu!

— Nu possu stâ dritu, credéiviou. Oh! meschin de mi! meschin de mi, che me tucchiâ caminâ cu-e zenugge pe tütta a vitta.

U Geppettu, credendu che tütti sti cianzistêi fuisan in’atra battuzata du mariunettu, u pensò ben [p. 33 modifica]de fâla finia, e aranpinanduse sciü pi-a miagia, u l’intrò in caza do-u barcun.

Insce-e primme u vueiva dî e u vueiva fâ, ma doppu, quand’u vidde u so Pinocchiu acuegòu pe tæra e arestòu pe ‘n davei sença pê, alua u se sentì intenerî e u-u piggiò in braççu, u se misse a baxâlu e a fâghe mille careççe e mille frasche e cu-e lagrime che ghe chinavan zü pe-e masche, u ghe disse cun vuxe rutta:

— Pinucchiêtu mæ! Cumme l’é che ti t’ê brüxòu i pê?

— Nu u sò, puæ, ma credeiviou ch’a l’é stæta ‘na nuttuaña d’infernu e me n’aregurdiô pe scin che scanpu. Trunava, lanpezzava e mi gh’aiva ‘na gran famme, e alua u Grillu-parlante u me disse: «Te stà ben: t’ê stætu cattîu e ti to-u meiti” e mi ghe disci: «Mia Grillu!...» e lê u me disse: «Ti t’ê ‘n mariunettu e ti g’hæ a testa de legnu» e mi ghe tiei ün mannegu de martellu, e lê u muì, ma a curpa a [p. 34 modifica]fü a so, perché mi nu vueiva amaççâlu, pröva ne segge che misci ün tianettu insci-a braxa açeiza du scâdin, ma u pullin u scappò föa e u disse: «Scignuria... e tanti salüti a caza.» E a famme a cresceiva delungu, raxun pi-a quæ quellu vegettu cu-a beretta da nötte avançanduse do-u barcun u me disse: «Fatte sutta e apaa u capellu» e mi cun quella ramâ d’ægua insci-a testa, perché dumandâ ün pô de pan a nu l’é ‘na vergögna, n’é vea? me ne turnei sübbitu a ca’, e dætu che gh’aiva delungu ina gran famme, misci i pê insci-u scâdin pe sciügâme, e vuî sei turnòu e me i ho atruvæ brüxæ, e intantu a famme ghe l’ho senpre e i pê nu ghe i ho ciüe!... ih! … ih!… ih!… ih!… —

E u povou Pinocchiu u cumençò a cianze e a strillâ mai tantu forte, cho-u sentivan da çinque chilommetri de luntan.

U Geppettu, che de tüttu quellu discursu ingarbüggiòu u l’aiva acapiu suu che ‘na cosa, saiv’a dî, cho-u mariunettu u se sentiva muî da-a gran famme, u tiò föa d’inta stacca træ peje, e purzéndughie u disse:

— Queste træ peie ean pi-a mæ culaçiun; ma mi te-e daggu vuentea. Mangile, e bun pru te faççe.

— Se vuei che-e mange, fæme u piaxei de mundâmele.

— Mundâle? — replicò u Geppettu maaveggiòu — N’aviæ mai credüu, mæ câu figgiö, che ti fuisci ‘n bucchin çernüu e ‘n muschetta. Mâ! A stu mundu, fin da figgiö, bezögna abituâse a ese abucheivi e a savei mangiâ de tüttu, perché nu se sà mai quellu ch’u ne pö capitâ. I caxi en tanti!... [p. 35 modifica]

— Vuî diei ben — suzunse u Pinocchiu — ma mi nu mangjô mai ün frütu ch’u nu sæ mundòu. E scorçe nu-e possu sufrî.

E quellu bun ommu du Geppettu, tiòu föa u cutellin e armanduse de santa paçiensa, u mundò e træ peje, e u misse tütte e scorçe inte ‘n cantu da toa.

Quande u Pinocchiu in duî buccuin u l’ebbe mangiòu a primma peja, u fe’ l’attu de cacciâ via u ruziggiu: ma u Geppettu u ghe tratégne u braççu, dixendughe:

— Nu cacciâlu via: tüttu a stu mundu pö vegnî ben.

— Ma mi u ruziggiu nu-u mangiu davei!... — sbraggiò u mariunettu, regjanduse cumme ‘na vippera.

— Chi u sa! I caxi en tanti!... — ripete’ u Geppettu sença ascâdâse.

Fætu stà che i trei ruziggi, invece d’ese cacciæ föa do-u barcun, fün pôsæ insci-u cantu da toa, in cunpagnia de scorçe.

Mangiòu o, pe dî megiu, divuròu e træ peje, u Pinocchiu u feççe ün lunghiscimu bagiu e u disse cianzüçandu:

— G’ho turna famme!

— Ma mi, figgiu câu, nu g’ho ciü ninte da dâte.

— Proppiu ninte ninte?

— Gh’aviæ sulu ste scorçe e sti ruziggi de peja.

— Paxe! — disse u Pinocchiu — se nu gh’é atru, mangjô ‘na scorça. —

E u cumençò a giasciâ. Da prinçippiu sturçendu ‘n pitin a bucca, ma dapö, üña via l’atra, int’ün [p. 36 modifica]sciüsciu u fe’ santa neteziña de tütte e scorçe: e doppu e scorçe di ruziggi ascì, e quand’u l’ebbe finiu de mangiâ ogni cosa, u se batte’ tüttu cuntentu e muen insci-u corpu e u disse trillandu:

— Oua sci che staggu ben!

— Ti veddi alua — ôservò u Geppettu — che gh’aiva raxun mi quande te diva che nu bezögna vegnî ni troppu musci ni de bucca troppu delicâ. Câu mæ, nu se sa mai quellu che ne pö capitâ a stu mundu. I caxi en tanti!... —