Pinocchiu 2019/22

by Carlo Collodi

←cap. 21

I Aventüe du Pinocchiu de Carlo Collodi, traduto da Cino Peripateta cap. 22

cap. 23→

Pe 'n rafruntu cu-a versciun originâ puei cliccâ u segnu ⇔ inta culonna de scinistra

22

U Pinocchiu u scröve i laddri e pe ricunpensa de ese
stætu fedele u l’é missu in libertæ.

E l’ea za ciü che due ue ch’u si-a durmiva de güstu, quande versu a mezanötte u fü adesciòu da ‘n cicciuezu e da ‘n pissi-pissi de vuxiñe strannie che ghe parse de sentî ‘nte l’æa. Missu föa a punta du nazu do-u pertüzu du cazottu, u vidde riünie a cunseggiu quattru bestiete de pelamme scüu, che paivan gatti. Ma nu ean gatti: ean fuin, bestiete carnivue, leccarduñe mascime d’öve e de pullastrette zuene. Ün de sti fuin, stacanduse da-i so cunpæ, u l’andò do-u pertüzu du cazottu e u disse suttuvuxe:

— Bona Melanpu.

— Mi nu me ciammu Melanpu — rispuze u mariunettu.

— E alua chi t’ê?

— Mi sun u Pinocchiu.

— E cose l’é che ti fæ chie?

— Faççu u can da guardia.

— E u Melanpu und’u l’é? Und’u l’é u vegiu can ch’u stava ‘nte stu cazottu?

— U l’é mortu stamatin.

— Mortu? povou bestia!... U l’ea tantu bravu!... Ma a giüdicâte da-a fixunumia, ti ascì ti me paggi ün can de gaibu.

— Dumandu scüza, mi nu sun miga in can!...

— E alua chi l’é che t’ê ti?

— Mi su-in mariunettu.

— E ti fæ da can da guardia?

— Pürtroppu: pe mæ püniçiun!...

— E ben, mi te prupuñu i mæximi patti che gh’aiva cu-u cundan Melanpu: e ti saiæ cuntentu.

— E quæ-li?

— Niatri vegniemu ‘na votta a-a settemaña, cumme po-u passòu, a vixitâ de nötte stu pullâ, e purtiemu via öttu galliñe. De ste galliñe, sætte se-e mangjemu niatri, e üña ti-a daiemu a tie, a cundiçiun, s’acapisce, che ti fasci finta de durmî e che nu te sate mai i scrippixi de baiâ e de desciâ u paizan.

— E u Melanpu u fava proppiu cuscì? — dumandò u Pinocchiu.

— U fava cuscì, e tra niatri e lê semmu senpre anæti d’acordiu. Alua dormi tranquillu, e stanni següu che, primma de partî de chie, te lascjemu insci-u cazottu ‘na galliña bell’e piâ pi-a culaçiun de duman. Se semm’acapii?

— Sciña troppu!... — rispuze u Pinocchiu: e u luciò a testa inte ‘n çertu moddu minaciuzu, cumme s’u l’avesse vusciüu dî: — Da chì a ‘n pô se parliemu turna!... —

Quande i quattru fuin se credettan següi du fætu sò, andòn afiunæ o-u pullâ ch’u l’ea proppiu rente o-u cazottu du can; e avertu a força de denti e d’unge u purtelettu de legnu ch’u ne serava l’intrâ, ghe scügiòn drentu ün doppu l’atru. Ma n’aivan ancun finiu d’intrâ, che sentìn u purtelettu serâse cun grandiscima viulença.

Quellu ch’u l’aiva seròu u l’ea u Pinocchiu; u quæ, nu cuntentu d’aveilu seròu, pe ese ciü següu u gh’arenbò adossu ün grossu magö a möu de puntellu.

E dapö u cumençò a baiâ; e baiandu proppiu cumme s’u fuise ün can da guardia, u fava cu-a vuxe: bu-bu-bu-bu.

A quellu baiâ, u paizan u sâtò d’in lettu e, pigiòu u scciöppu e avançanduse o-u barcun, u dumandò:

— E cose gh’ælu?

— Gh’é i laddri! — rispuze u Pinocchiu.

— E duv’ælan?

— Intu pullâ.

— Oua chiñu. —

E defæti, int’ün amen, u paizan u chinò: u l’intrò de runça intu pullâ e, dopp’avei aciappòu e seròu inte ‘n saccu i quattru fuin, u ghe disse in tun de vea cuntenteçça:

— A-a fin fæta ghe sei cheiti inte mæ muen! Puriæ pünîve, ma nu sun cuscì vigiaccu! In cangiu me cuntentiô de purtâve duman a l’oste du paize vexin, ch’u ve spelliâ e u ve cüxiniâ a üzu levre in agruduçe. U l’é ün ônû che nu ve meitæ, ma i ommi larghê cumme mie nu ghe fan caxu a ste menüççie!... —

Quindi u s’avexinò o-u Pinocchiu, u se miss’a faghe tante careççe e, fra i atre cose u ghe dumandò:

— Cumme t’hæ fætu a scruvî u cunplottu de sti quattru laddretti? E dî cho-u Melanpu, u mæ fidu Melanpu, u nu s’ea mai acortu de ninte!...

U mariunettu alua u l’aviæ pusciüu cuntâ quellu ch’u saveiva; saiv’a dî ch’u l’aviæ pusciüu cuntâghe i patti vergugnuxi stæti fæti tro-u can e i fuin: ma aregurdanduse cho-u can u l’ea mortu, u pensò sübbitu drentu de lê: — A cose serve acüzâ i morti?... I morti en morti, e a megiu cosa che se posse fâ a l’é quella de lasciâli in paxe!...

— A l’arivu di fuin insce l’æa, t’êi adesciu o ti durmivi? — cuntinuò a dumandâghe u paizan.

— Durmiva; — rispuze u Pinocchiu — ma i fuin m’han adesciòu cu-i so burbuggi, e ün u l’é vegnüu sciña chie o-u cazottu pe dîme: «Se ti prumetti de nu baiâ e de nu adesciâ u padrun, niatri te regaliemu ‘na pullastra bella piâ.» Ei acapiu? Aveigho-u muru de fâ ‘na pruposta pægia! Perché bezögna savei che mi su-in mariunettu che gh’aviô tütti i difetti de stu mundu: ma nu gh’aviô mai quellu de spallezzâ e tegnî man a-e gente dizuneste!

— Brâu fuentu! — criò u paizan, battendughe insci-a spalla — Questi sentimenti te fan ônû: e pe pruvâte a mæ gran sudisfaçiun, te lasciu libberu scin d’oua de turnâtene a ca’. —

E u ghe levò u cullæn da can.