Piaggio M. - Poesie 1846/Viaggi e Campagnate/Viaggio in Diligenza

Da Wikivivàgna
Viaggi e Campagnate de Martin Piaggio
Viaggio in Diligenza
(ediçion Pagan - 1846)
[p. 561 modifica]



VIAGGIO IN DILIGENZA



Canson

Se no fosse per tediâve,
Me ven l’æstro de contâve
L’istoietta da mæ gita
A Milan co-a Diligenza
Perchè a meita d’ëse scrita
Per no perdine a semenza,
E perchè gh'è l’argomento
D’ûnn-a bella Farsa drento;

Ma me vêuggio fâ coraggio
Ve a diö megio che saviö,
E ciù presto che porriö,
Stæ a sentî dunque o mæ viaggio
Fæto in bonn-a compagnia
De mæ Nevo Pippo-Andria.

A mattin do giorno tale....
Ognûn se trovò puntuale
Antelucem ne-a remissa,
Aspëtando l’öa prefissa
Da imbarcâse per partî;
Li ghe fù ûn pittin da dî,

[p. 562 modifica]

Perchè ghe mancava ûn posto,
Basta a forza de parblêu!
Mi m’han misso drento a rosto,
E mæ Nevo in sciö sujêu;
Ciammæ tûtti, e vixitæ
Controllæ, e quæxi inciungiæ
Finalmente se sarpò,
E quell’arca spaventosa
Con bon vento in poppa andò.

Ma a fù sûbito cujosa
Che in sentî quello gran moto
L’hò piggiôu pe ûn terremoto,
Perchè aveivo ancon pe-i osse
Quelle cose cäe de Scosse!...
Tanto ciù sentindo ûn sbraggio
Femminin, de drento, e ûn lûo,
Me mancava zà o coraggio,
Voeivo vedde, ma gh’ëa scûo....
Da fûrbon n’hò poi capïo
O motivo, e riparpôu
Me son mezo condormïo,
E me son cö Sô addesciôu
Perchè ûn pæsta de colosso
O m’ëa cheito tûtto addosso!

Arvo i êuggi, e de trovâme
Sotto o torcio a quello moddo,
Che ciù ûn pö divento broddo,
Paiva proprio d’assûnnâme.
Oppù d’ëse assascinôu,
Perch’ëo tûtto contorniôu,
Da di griffi stravaganti,
Che me paivan vei furfanti,

[p. 563 modifica]

Ma ch’ëan tûtti galantommi
Comme presto eì da sentî,
Quanto inganna a faccia di ommi!
Comme illûde(sic) o so vestî!

Basta a forza poi d’ammiâli
Riighe in faccia, de salûâli,
E de däghe do tabacco,
No passò manco mez’ôa
Che vegnìn a mæ demôa,
E me son spaziôu per bacco!
Che se semmo accandachæ
Comme i êuve co-e fritæ,

Se corriva de galloppo,
E de votte finn-a troppo,
Sempre in mezo da campagna,
A l’ëa proprio ûnn-a cöcagna,
Meno o cädo chi rostiva,
A gran pûa ch’a l’inorbiva,
E i cavalli mâ creanzæ
Che ogni pö per complimento
Tiavan çerte cannonæ
Da fâ cazze in svenimento,
E qualcûn, n’è mai per fâ
S’ëa provvisto de Leroâ;

Ma vegnimmo a noî; do resto
Cäi amixi ve protesto
Che viaggiando in Diligenza
Se stà proprio in allegrïa,
Meno aveì da gran pazienza,
E azzunzeighe ûn pö de puïa,
O l’è ûn gran divertimento
Pe-a commedia che gh'è drento

[p. 564 modifica]

Pe-o stâ comodi, e allarghæ
Giûsto comme i pesci sæ.

Mi son stæto fortûnôu,
Eive chì chi gh’hò intoppôu:
Un Tedesco brustolïo,
Un Ingleise arrensenïo,
Un Lombardo, ûnn-a Françeise,
E ûn Ebreo mondovineise;

Ea madamma ûnn-a Virtuosa,
Meschinetta, vergognosa
De çinquanta cö battaggio
Ritornâ d’in Portogallo
C’ûn fangotto pe equipaggio,
Unn-a scimia, ûn pappagallo
Due chittäre in öu guernïe,
Cappellin con ciûmme e strïe
(Olim gianche) e due cagnette
Obblighæ sotto e fädette,
C’ûn voxon che aviesci zûôu
D’ûn baritono ciantôu;

A parlava sempre lê
Con fâ elogii do mestê,
E di applausi riçevûi,
Regallando di gren spûi,
Perchè mëza desdentâ
Ghe scappavan ne-o parlâ;

Mi che temmo e bave, e l’ægua
Presto presto hò averto o pægua;
Ma l’ebreo Gniffranattan
Se i piggiava in primma man,
Perchè o gh’ëa promè(sic) e vixin,
E o ghe fava ûn pö l’êuggin,

[p. 565 modifica]

Che o pensava a fâ o so affare
Con fûmmâghe e due chittäre.

O Tedesco a ûso Sûltan
Sempre aveiva a pippa in man,
E o fûmmava ogni pittin
Çerta fêuggia de Marocco
Ch’a saveiva de merdocco,
(E de quello vermentin!... )
Da-o gran fûmme ch’o bûttava
I compagni o l’ecclissava,
Coscicchè d’ogni momento
M’attastava s’ëo ciù drento,
E me davo in elafà
Con mæ Nëvo o chi và là;

Tanto grasso l’ëa o Lombardo,
Ch’o perdeiva a cuiga e o lardo
O s’ëa tûtto impattarôu
E do tûtto despontôu
Finn-a e braghe, o se ne rieiva,
Mille mondi o se godeiva,
O pittava ogni pittin
Mortadella e piaxentin,
E bagnava spesso o becco
Con do vin françeise secco;

E l’Ingleise meschinetto
Stava lì comme ûn peccietto,
Mucco, serio, infastidïo,
Tormentôu, rouso, avvilïo
Co-i so nervi in ritirata
Per caxon d’ûnn-a cascata
A Pariggi chez Madame
No so ciù comm’a se ciamme,

[p. 566 modifica]

Se piggiava d’in ta stacca
Çerte pilloe cö da triacca
Ch’o sforzava de collâ
Con fâ muri da scappâ,
Mogognandose in ti denti
Di godemme, e di lamenti,
Dando êuggiæ che trävan lûmme
A Scignôa de tante ciûmme,
E a quell’atro de bon dente
Chi mangiava eternamente.

Con scì bella compagnia
Chi no staiva in allegria?
Mi ve o lascio conscideâ!
Che belliscimo viaggiâ!...
Chi dormiva, chi runfava,
Chi tombando pizzaggiava,
Chi reûtava, chi tosciva,
Chi stranûava, chi s’arviva,
Chi sospiäva, e con rispetto
Solfezzava o sospiretto....
Azzunzeìghe a mûxichetta
De cagnette e da scimietta,
Che sbraggiavan affammæ
Pe-i zazûin no comandæ,
O fischiâ do pappagallo,
O nitrî ogni pö ûn cavallo,
A carossa chi scrosciva,
(E mi ammiavo se a s'arviva)
O locciâ de due chittäre,
Prûxe grosse comme giare,
O Sô in lion, mosche azeninn-e,
Tanti fiati a-o streito insemme,

[p. 567 modifica]

Donne, bestie, ommi, giastemme,
Mi n’aveivo e stacche pinn-e,
E se n’ëa pe-a convenienza
Davo o vaso ä Diligenza,
E me a fâvo sempre a pê
Comme fà patron Carcagno
Bonn-asêua cö so compagno;

Finalmente, lode a-o Çê
Emmo dæto fondo a Nêuve
Che s’ëa giûsto misso a ciêuve,
Nè a m’è parsa manco vëa
De levâme d’in galëa.

Chì ghe saiva da inciastrâ
Unn-a risma de pappê
A voeì tûtto ben contâ
L’invexendo di foestê
L’imbarasso e l’impazienza,
Che gh’ëa l’atra Diligenza
Chi vegniva da Milan
Pe andâ a Zena all’indoman;
Quanto sciato, e che caladda
Fan due Diligenze in stradda!

No ve conto ûnn-a fandonia,
Paiva ûn’atra Babilonia,
Co-a burrasca che s’ëa misso
D’ægua, vento, lampi, troîn,
Gragnêua grossa, oh che pastisso!
E che armâ d’invexendoîn!

Chi dixeiva , chi ouì,
Chi sbraggiava ies, chi scì,
Chi montava, chi chinnava
Con passâ sotto i cavalli,

[p. 568 modifica]

Chi ûn fangotto rebellava
Rattellando co-i camalli.

A sentî Madamma criâ
Comme ûnn’anima dannâ
A-e so bestie : vite, allons,
Mes enfants, mon perroquet...
E rispondighe ûn garson:
Son quà mi lo perrucchè,
No s’arraggi, Sciô Monsù,
Se ne venga presto drento,
Che ghe a taggio in t'ûn momento.
Da-o gran rïe no poeìvo ciù,
E de veddia co-a chittära
Sciortî fêua, a paiva a bazära.

Basta, a-e cûrte, son montôu
In Locanda, e m’ho mangiôu
Duî fidê, c’ûn piccionetto;
Son andæto presto in letto,
Perchè aveìvo e gambe frolle
E a mæ Mûsa in ton bemolle;
Ho dormïo comme ûn sûccon,
Ma a duî botti (oh che peccôu!)
Ne-o ciù bello m’han ciammôu,
Me vestii de stranguggion;
Ma dopp’ësime vestïo
Me son torna in pê addormïo,
E se no sentivo criâ,
E i gren ciocchi de scorriâ,
No m’addescio de segûo...
Sciorto presto, e cöro a-o scûo,
Monto a chiffo in Diligenza,
Ch’a l’ëa lì per fâ partenza,

[p. 569 modifica]

Anzi l’atra ëa zà partïa,
Senza dïme Scignorïa,
Piggio o posto che me dan,
E se parte per Milan.

Cäi amixi, v’assegûo
Ch’a l’è cosa assæ tediosa
O viaggiâ de nêutte a-o scûo
Quando l’aja è burrascosa,
Senza stelle e senza lûnn-a,
No veddeì cösa nisciûnn-a,
E no seì dove v’andæ,
Nè ve resta atra risorsa
Che dormî e acciappâve a borsa,
Ma no sempre se n’hà coæ.

Doppo ûn’öa lunga de viaggio
Ho mangiôu sempre de l’ aggio,
Che frusciâvo orrendamente,
Senza vedde in faccia a gente,
No sentivo che sospiâ,
Che tiâ mantexi e bägiâ.

No me paìva ciù de vedde
O Tedesco, nè l’Ingleise,
Nè a Cappellanïa françeise,
E me paìva de travedde
Dove stäva e due chittäre
Un cappello militare;

Stavo attento se qualcûn
S’addesciava per poeì fâ
Quattro ciarle, ma nisciûn
A finiva de runfâ;

Eo tentôu de spremme a cëa
Pe addesciâ quello Lombardo,

[p. 570 modifica]

Ma attastando dov’o l’ëa,
Me ghe paìva ûn gatto bardo,
No trovavo o so volûmme;

Ciammo spesso, e inûtilmente
Sciù mæ Nevo, e o no me sente;
Me pregavo ûn pô de lûmme,
O che dunque lampezzasse,
O o Tedesco ch’o fûmasse,
Ma l’ëa tûtto tempo perso.
Me vortavo pè ogni verso,
Senza mai saveì dov’ëo,
Basta, in fin grazie a Morfeo,
Me son tanto addormentôu,
Che me son solo addesciôu
Pe-o gran fô de cannonæ
E co-i êuggi ancon serræ
Sento criâ: Cäda bugïa!
Ghe l'ò intrega e brustolïa!
Presto, presto i spalancheì,
Ma o seì dove me troveì?...
A mæ confûxion eterna
Là da-e porte da Lanterna!...

Sci Scignor, me son trovôu
Torna a Zena trasportôu
Con de faccie tûtte nêuve!
E per cöse?... perchè a Nêuve
Per dormî, e per negligenza
Hò sbagliôu de Diligenza,
E pe-o Dommo de Milan
M’è toccôu vedde Caignan.