Piaggio M. - Poesie 1846/Prefazioîn e Reviste da Çittæ/1831

Da Wikivivàgna
Prefazioîn e Reviste da Çittæ de Martin Piaggio
Prefazion, Anno 1831
(ediçion Pagan - 1846)

[p. 349 modifica]

1831
*

Comme s’arrûbbatta mai
Presto i anni, Figgi cai!...
Ecco o Trenta començôu
L’atro giorno, zà passôu!...

O l'ha fæto poco rëo,
Se no fosse stæto o zëo,
Se l’aviëscimo scordôu;
Ma scordâse l'è imposcibile
Quello can d’Inverno orribile,
Chi no voeiva ciù finî,
E o n’ha fæto inreddenî;
E per zunta quella Stæ,
Che ciù ûn pö moimmo arraggiæ!

Passa o tempo comme o vento,
Ogni giorno o pâ ûn momento,
E fra o temme, e fra o sperâ,
E fra o gôve, e o tribolâ,
Circondæ da mille inganni,
Se collemmo i meixi e i anni
Giûsto comme i fenoggetti,
E a fâ leze se n’andemmo
Quando meno ghe pensemmo!...

[p. 350 modifica]

Serve assæ i nostri progetti,
Tanti calcoli, invenzioîn,
Posti, scaggie, distinzioîn;
Serve assæ a forza, a virtù,
A bellessa e a zoventù;
Quando picca a Sciâ Cicchetta
Co-a so sappa maledetta,
Fâghe o sordo no sc pêu,
Perchè a l'intra quand'a vêu,
O dä porta, o da-o barcon,
Per cacciâne in to cädeon!...
Ma lascemmo stâ e tristesse,
E parlemmo d’allegresse,
Perchè tanto l’è tûttûn:

Eiveo chì l’anno Trentûn,
Che da quanto posso arguî
Dä manëa ch'o se presenta,
O ne dä da fâ e da dî,
E o sä ricco ciù che o Trenta
De notizie, e de vicende:
Chi n’aviä ne porriä spende,
E o passiemo, se a Dio piaxe,
In salûte e in santa paxe
Con negozj sbardellæ
Da guägnâ di gren dinæ,
Che spendiemo allegramente,
No scordando a povea gente;
Che o lasciâi pe-o Trenteduî
Se ne pêu servî a Cometa,
Comme a pêu bagnâ, o rostî
Chi l'aspëta, e no l'aspëta.

Forse questa do Reginn-a
A l’è l'ûltima sciortïa,

[p. 351 modifica]

E.... ma stemmo d’allegria,
Ve mostriö a mæ Marmottinn-a,
Ve fö vedde o Mondo nêuvo ,
Ve spieghiö cose descrêuvo
Pe ammassâ o tempo, e per fâve
Passâ a gnàgnoa, oppù tediâve.

Vegnî chì, se gh'eì pazienza,
Preparæve a vista acûta,
Riverita bella Udienza,
Ecco chì a primma vedûta:

Osservæ ûn pö quanta gente
Da Levante e da Ponente,
Mezogiorno, Tramontann-a,
Sciorte lunxi d’in ta tann-a,
Montâ, chinn-a, s’arrarapinn-a,
Chi va adaxo, chi camminn-a,
Chi s’accoega, chi s’assetta,
Chi se spuncia, e fa gambetta,
Chi sta fermo, chi traballa,
Chi va a-o fondo, chi sta a galla
Chi ghe gode, chi patisce,
Chi ven poveo, e chi inricchisce....
Cose fan de sbraggi e d’atti!
Son imbriæghi, oppû son matti
Da no vedde a so rovinn-a?...
Mondo nêuvo , Marmottinn-a.

Dæ ûn pö mente a quello là
Con che sosta e che aja o va?
Striscia i pê, s’impe de pûa,
Parla quaddro, e riondo spùa,
Doppo d’ëse vegnûo ricco
Senza stento, e misso in spicco,

[p. 352 modifica]

Orbixan o l’è vegnûo,
O no rende ciù a-o salûo,
O va sempre de premûa,
Paenti e amixi ciù o no cûa;
O se ficca sto balordo
Con personn-e d’äto bordo
Che ghe fan Carlevâ apprêuvo!...
Marmottinn-a , Mondo nêuvo.

Miæ ûn pittin quella Scignöa
Tûtta missa in punto d’öa,
Quante ciûmme , e che tûrbante!
Che sciallinn-a de Levante!
Miæ che stofe , e che pissetti!
Che cordon! che braççalletti!
Quanto peì! che guarnizioîn!
Che spavento de moscoîn
A l'ha attorno!... brava, ben!
Bella! boâ! .. comm’a sta ben!...
Comm’a fa da so personn-a?...
Ghe pâ d’ëse ûnn-a Dammonn-a.
Ma a n’è manco ûnn-a pedinn-a:
Mondo nêuvo, Marmottinn-a.

Miæ che müro sperunsïo
Quello là tûtto instecchïo,
in marscinn-a, cioè in giacchetta,
Cappellin a fûgassetta,
Camixotto da mainâ
Con gran spillo e pomellin.
Collæn comme i chen barbin,
Braghe streite da scciûppâ,
Gipponetto spalancôu,
De cordoîn tûtto intreççôu,

[p. 353 modifica]

Con lorgnette, relêujetti,
Lontananza de scialletti,
Mezo parmo de ciavetta,
E gran foetto a ûso bacchetta,
Questo chì o l’è ûn elegante,
Fetidiscimo Aspirante,
Che in qualunque lêugo andæ,
A fâ o bello ghe o trovæ,
A cavallo, a pê, o in berlinn-a!...
Mondo nêuvo, Marmottinn-a.

Ammiæ ûn pö quella Beauté
In galante négligé,
Chi s’avanza a lento passo
Verso ûn salice piangente,
C'ûn grand’Album sotto o brasso,
E ûn contegno penitente;
Miæ ûn pittin comm’a se gïa
In sà e là, e comm’a sospïa;
Se a n’avesse a cappellinn-a,
L’aja e cô sentimentale,
A parrieiva ûnn-a Vestale!...
Mondo nêuvo, Marmottinn-a;
A quest’atra Vedûtinn-a.

Miæ ûn pittin che brûtto grûgno,
Fasciôu drento un codegûgno
Con a barba lunga ûn parmo
Sorve ûn strappontin de marmo,
Chi ammïa fisso ûn tavolin
De sacchetti e libbri pin;
Coscì pallido e pensoso,
O no pâ ûn Anacoreta?...
Cos’o fa? cose o l'aspëta?...
L’Ommo onesto bisognoso,

[p. 354 modifica]

A Vidoetta, o poveo Poæ,
Qualche Figgio de famiggia
Pe imprestâghe di dinæ,
Che (meschin!) solo o ghe piggia
Contro pegno d’öu o argento,
Çinque votte o sei per çento,
E con tûtto o resto apprêuvo!..
Marmottinn-a, Mondo nêuvo.

Quello là vestïo ä carlonn-a,
Che nisciûn manco l'ammïa,
Che da tûtti o se retïa,
E a fortûnn-a a l’abbandonn-a,
O l’è ûn ommo de talento,
Chi sta a-o mondo con do stento!

Quello là chi fa do sciato,
Ben vestïo, chi ghe va avanti?
O l’è o tipo di ignoranti
Chi vêu fâ da letterato,
Presuntûoso, ardïo, sfrontôu,
Chi è da tûtti conscideôu,
E a fâ sorte o s’incaminn-a!
Mondo nêuvo, Marmottinn-a.

Quello là con tanta drûa,
Pin d’occiali e d’impostûa,
E farsïo de complimenti,
Chi se vorta a tûtti i venti?
O l’è ûn grande Progettista,
E famoso Tappolista,
Chi gh’ha sempre qualche affare
Da vegnî presto riccoîn,
(Cur non datur sine quare)
Cioè portâ l’ægua a-o so moîn;

[p. 355 modifica]

Co-a so logica fallïa
E inscistente ciarlaxïa
O fa vedde biscie-baggi,
O va in çerchia de sûnaggi
Per vegnîghe ricco apprêuvo!
Marmottinn-a, Mondo nêuvo,
Mondo nêuvo, Marmottinn-a!
A quest'atra Vedûtinn-a:

Miæ che bell’assortimento
De gardetti che ven sciû,
Tûtta primma zoventû
Chi n’ha ancon de barba in mento;
A delizia son di poæ,
E a speranza da Çittæ,
Han zà fæto colazion
A-o Caffè?..no, ohibò! da-o Chêugo
A-a fourchette, c’est lê ton!
Cose gh’ælo?... Piggian fêugo?
Comme fûmman da per tûtto!
Ægua presto?... Pompê, aggiûtto,
Dunque brûxan!... ma fass’äro,
Bravi!.. fûmman zà o sigaro,
E n’han tûtti ûnn-a staccâ
Pe-a provvista da giornâ!...
Che fûrboîn!... per dâse ton
Van sciûgandose o polmon,
Svaporandose o çervello:
Miæ ûn pittin che müri tiæ ,
Che êuggi affusi e spaventæ,
Fan da bocca ûn Mongibello,
Han in corpo ûnn-a fuxinn-a;
Fra i Sigari e l’Æguavitta
A meitæ campan da vitta!...

[p. 356 modifica]

Mondo nêuvo, Marmottinn-a!
A quest’atra Vedûtinn-a.

Là gh’è o Teatro, intremmo drento,
Gh’è Opea seria de segûo,
Da-e risate l’argomento;
Bella lampa! palco scûo!
Ricca sala! grande piena!
Bravi Attoî!... ma no se pêu
Vedde ben comme se vêu,
Che tappôu l’è tûtta a scena
Da ûnn’arcadia là d’avanti
De Cappelli e de tûrbanti
Che no fan che remesciâ!...
No se pêu sentî cantâ
Pe-o gran sciato di Palchetti,
Ciarle, zêugo, amoî, sciorbetti,
E o mogogno continuôu
D’ûn vexin poco edûcôu,
Che con voxe dissonante
O pretende de cantâ,
E ciù forte che o Cantante,
Aje, dûetti, cavatinn-a,
E cioccâ quando ghe pâ!...
Mondo nêuvo, Marmottinn-a;
A quest’atra Vedûtinn-a.

Miæ un pö là... ma se fa scûo,
Manca l’êujo de segûo,
O a lûxerna a se m’inversa,
Veddo e cose a controçê!...
O me pâ o Mondo ä reversa...
Stelle in tæra! di Ommi in çê!
Di Serpenti co-e fädette!
E di Lovi co-e braghette!

[p. 357 modifica]

Teste grosse! êuggi serræ!
Ungie lunghe, denti affiæ!
Figgiêu grendi! Ommi piccin!
Barbe gianche! burattin!
Lampi d’öu! balloîn de fûmme!
Donne in... ma s’ammorta o lûmme,
No ghe veddo ciù, gh’è scûo,
Bonn-a nêutte!... ve salûo.