Monumento a Cristoforo Colombo 1845/2

Da Wikivivàgna
Monumento a Cristoforo Colombo de Luigi Michê Pedevilla
CANZON II.
Zena, Sordo-mutti, 1845
Exemprâ conservao inta libraja Beio de Zena


[p. 8 modifica]

CANZON II.






Sciù, Liguri, adesciæve
A-a voxe dell’onô!...
A fama regordæve,
E a gloria di maggioî!...
   Un’opea memoranda
   A Patria a l’intraprende,
   E aggiutto a ne dimanda!...
   Chi ö ricusià fra noi?...

S’innalza un monumento
A-ö primmo Eroe da tæra!
S’azzunze un ornamento
A-a megio de Çittæ!..
   De gioia e de piaxei
   No v'impe quest’avviso?
   Zeneixi, ah dove sei?
   Zeneixi, ah cose fæ?...

[p. 9 modifica]

Dunque per voì l'é tanto
E stravagante e neuvo
O nomme, a gloria e ö vanto
Do gran Navigatô?
   Dunque no ve sovven
   O vostro Eroe chi ha fæto
   A-ö mondo tanto ben,
   A Zena tanto onö?...

E ö ciù grand’ommo, a primma
Testa sciortia da Zena
Dunque a no treuva stimma
In mezo a-a so nazion?...
   Dunque Colombo!.. oh sommo
   Nomme d'un sommo Eroe,
   Dove l’é mai quell’ommo
   Chi no ö conosce ancon?

Fra i popoli do mondo
Mostræmene un, Zeneixi,
Chi no conosce a fondo
O gran Conçittadin;
   Che ai borrascosi venti
   Do mâ ö s’abbandonava,
   Guidando i bastimenti
   A insolito cammin?

Che intrepida costanza
Contro a malizia umana,
E contro l’ignoranza
Di tempi ö l’ha mostrou?
   Che in mezo do profondo
   Oceano navigando
   Un neuvo e vasto mondo
   A-a fin ö l'a trovou?

[p. 10 modifica]

Chi peu contâ i affanni,
E e peñe che l’Eroe
Pe tanti e pe tanti anni
O l’ha dovuo soffrî
   Primma do gran momento,
   Ne ö quæ Lê ö conseguiva
   Di voti ö compimento,
   O fruto do sò ardî?

E doppo che coverto
De gloria ritornando
Da sorte ö tristo e inçerto
Caprissio ö ha provou,
   E quella stessa gente,
   Che tanto ö l'illustrava,
   Ingrata orrendamente
   E ingiusta ö l’ha trovou?

Tanti disgusti, e tanta
Gloria do gran Colombo
L’antigo mondo ö a vanta,
O neuvo mondo ö a sà.
   E a Zena tanto neuva
   L’è storia coscì bella?
   E ancon fra noì se treuva
   Chi caxo no ne fa?

Se treuva ancon l'indegno,
Ch’ö dixe: perchè mai
Tanto invexendo e impegno
Per chi n’existe ciù?
   Son pompe vane e triste
   I ricchi monumenti:
   Ne-i marmi non consciste
   O premio da virtù?

[p. 11 modifica]

Se ha fæto un ben immenso
L’Eroe co-e so fadighe,
Forse ö n’avià ö compenso
Ne-ö mondo de de là.
   E se fra noì ghe tocca
   Un pò d’onô, ghe baste
   L’êse de tutti in bocca,
   E a gloria ch’ö l’ha zà.

Do scemmo, do balordo,
Do vile, de l’avaro
Voxi son queste: ö sordo
Ah! fæghe, o Çittadin!...
   L’avaro ne-ö pretesto
   D’un’opera ciù degna,
   D’un fin ciù santo e onesto,
   O creuve un cheu meschin.

Pe-a gloria d’un defunto
Quanto ö ricusa spende,
O creddeì forse prunto
A spendio pe caitæ?
   Ah! se creddeì l’indegno
   Avaro tanto pio,
   E giusto a questo segno,
   Zeneixi, v’ingannæ!

L’Eroe con queste scuse
O no s’onora, e e giuste
Speranze son deluse
Do poveo, do meschin.
   Perchè chi ha ö cheu ben fæto,
   Mentre ö l’onora i bravi,
   O no se scorda affæto
   Di povei Çittadin.

[p. 12 modifica]

No meita che dispresso
Chi dixe: i monumenti
Di grandi son eccesso
De fasto e vanitæ:
   De danno e non d'aggiutto
   A-ö çittadin chi i onora,
   Superflui son do tutto
   A-a fama di onoræ!..

Ah! non è veo: no peiza
Pe-a gloria da so patria
A ciù vistosa speiza
A chiunque ha patrio amô...
   L’è a gloria di ommi sommi,
   Zeneixi, gloria vostra;
   L’onô che fæ ai grandi ommi
   L’è tutto vostro onô.

De pochi scui d’argento
Pe-a scarsa offerta e breve,
Eterno monumento
In Zena ghe restià!
   E insemme a-a fama immensa
   D’un cappodopea, o Zena,
   A to magnificensa
   A s’immortalizzià!...

Ma invece ahimè! che scorno,
Se a voxe a se smentisce,
E a fama che d’intorno
L’Italia a ne sentì!
   Allôa s’andià dixendo:
   O popolo Zeneize
   O fè un po d’invvexendo,
   E doppo ö s’assopì!...

[p. 13 modifica]

Vegnian d’Italia a-ö nostro
Congresso i dotti, e riendo
Ne dian: do Sommo vostro
A statua dove a l'è?
   Ma dunque ean vane e finte
   E voxi che n’ei sparso:
   No risolveivi ninte?
   Ma comme? ma perchè?.. .

D’Italia e capitali
I ricchi monumenti
Di celebri e immortali
So Sommi n’han mostrou,
   E voi contando foe
   No ne mostræ nisciuña
   Memoja dell’Eroe,
   Che tanto eì decantou!

Doviemo noi suppoñe,
Che ne-a Çittæ de Zena,
S'è lesti ne ö propoñe,
S’è pigri a l’eseguî?
   Ma alloa perchè da tanti
   Annunzii strepitosi,
   E tanto tempo avanti
   N’eì fæto prevegnî?

Pe scuza ne dieì forse,
Che a un monumento tale
Mancavan e risorse,
Che i mezi en limitæ?..
   Eh! dove son i figgi
   De quelli antighi illustri,
   Che favan di prodiggi
   Per abbellî a Çittæ?

[p. 14 modifica]

I nevi di patrizii
Dov’en, che a proprie speize
Fondavan edifizii,
Che fan strasecolâ?
   Dov’en quelli moderni,
   Che gallerie marmoree,
   Che porticati eterni
   Han fabbricou da-ö mâ?

Dov’en quelli che un teatro
Edificavan tanto
Magnifico, che un atro
Eguale ö no se dà?
   E un gran giardin, che Zena
   O rende mille votte
   Ciù deliziosa e amena,
   De tanto che a ö l’ea zà?

Ah! lasciæ pù che franca
Dimmo a veitæ, Zeneixi:
Non è ö dinâ che manca;
Ma ö spirito d’union!!!...
   Sentì, Zeneixi, ö crio
   Terribile do veo?...
   Ah! che l’è pù stordio
   Chi no se meuve ancon!...