A Diviña Comédia/Inferno/Canto I
| A Diviña Comédia de Inferno - Canto I |
Canto II→ |
| (Stampaja da Zoentù - 1909) |
Mentre in t’ûña forèsta scciazza e scûa
Dante, despèrso o tremma e o se bezíggia,
E a ûn ærto bricco de montâ o procûa,
Davanti a træ bestiaççe astriæ o delíggia;
Gh’appaysce li Virgílio, e o ghe promette
Un atro viággio. Allôa ûn pö o se repíggia,
E pe ûn nœvo camín cun lê o se mette.
O Bòsco. 1 A boscaggia — 13 O bricco assoïgiòw — 31 E træ bestiaççe — 61 Virgilio — 101 Veltro, o Làscia, can levrê — 112 Invito ao viaggio ûltra terrén — 130 Dante o l'acconsente, e pârtan.
1 A’ meytæ do camín da nostra vitta,
Sciortío d’in carrezä, ûña nœtte scûa,
Me sun despèrso in t' ûña foèsta ermitta ;
4 E in quanto a dî cumme a l'ea brûtta e crûa
Quella foèsta sarvæga e scciazza e fòrte,
Solo a-o pensâghe, o fronte zà o me sûa:
7 Retëgno che ciù amaa no sajä a mòrte;
Ma pe tratâ do ben che gh’hò atrovòw,
Contiö e mävégge viste la pe sòrte.
10 No saviæ dî comme ghe segge intròw,
Tant’ëo piggiòw dao sœnno in to momento
Che a stradda boña avéyvo abandonòw.
18 Ma arrivòw ai pê d’ûn bricco, cun gran stento,
La duve terminava quella valle,
Che o cœ a m’avéyva stréyto da o spavento,
16 Arço i œggi in sciù, e veddo zà e sò spalle
Bèlle vestíe da o raggio do Pianeta,
Chi mostrâ a stradda perchè no se falle.
19 Allôa quella gran fuffa ûn pö a s’aqueta
Che in to lago do cœ a m’ ea scì dûâ,
A nœtte ch’ ho credûo d’ ëse a compieta.
22 E comme chi cu' ûñ anscia da scciûppâ
Fûtu, sciortio fœa d’ in te unde, a’ riva,
O s’ öze ai mòwxi, e sério o î stâ a amiâ;
25 Coscì l' ánimo mæ, chi ancon curíva
Da’ fuffa, inderrê o s’ öze a amiâ o mâ passo
Che mai o no ha lasciòw anima viva.
28 Doppo ësime pe ûn pö pösòw, me façço
Avanti in sciù vèrsu a cœlloa dezèrta
Scicché o pê fèrmo o l'ëa sempre o ciù basso
31 Ma, ecco, ve-o-lí, che ao prinçipiâ de l' ærta,
Uña parda ben léggea e regaggía
D'ûn bèllo manto appittettòw covèrta,
34 Davanti a me bottezza, a lòccia, a gía,
E tanto a m' impedisce o mæ camín
Che ciù votte hò tentòw de vegnî via.
37 O tempo o l'ëa ao prinçipio da matin,
E o Sô o montava sciù cun quelle stelle
Ch’ ëan zà cun lê quando l'Amô divín
40 Creòw o l' avéyva quelle cose belle ;
Scicché de sperâ ben m' ea lì caxon
De quella fiera, cu a tacchellüa pelle,
43 L' ôa da matin, e ciù a duçe stagion.
Ma no tanto che poîa poi no me fesse
A vista che m' é aparsa d’ ûn león.
46 Páyva che questo incontro a mi o fïésse
Cu a testa sciù ærta, féo azuggiòw da' famme,
Che páyva che a stessa âja a ne temesse.
49 E ûña lüa brûtta, tûtta pelle e ossamme
Cárrega d' ogni cuæ in ta sò magreçça,
Che de gren gente a l' ha zà fæto gramme.
Questa kí a m’ ha cauzòw tanta graveçça,
Pe o venin chi sciortiva da’ sò vista
Che a sperança li hò pèrso de l' arteçça.
E comme quello che voëntéa o l' aquista,
E o vive comme chi ha o sò cœ in sc’ e braxe,
Scicché se o perde o s’ attapiña e atrista;
Tale m’ ha fæto a béstia sença paxe,
Che vegníndome incontro, a poco a poco
A me cacciava in zù, duve o Sô o taxe.
Mentre derrúavo e dïvo: — « A l' è cu o fiöco! » —
Pr^opio davanti ai œggi ûn se m’ e ofèrto
Che, pe o lungo scilençio o páyva ròco.
Apeña ô veggo, li, in to gran dezèrto,
« Mizerere de mi » — ghe sbraggio fòrte,
« Ti seggi chi se sæ, umbra ò ommo çèrto ».
Lê o me resœnna : « No ommo ; òmmo pe sòrte
Sun stæto zà; e i mæ pænti ëan Lombardi
De patria mantuvén ; mi fœa de pòrte
Sub Julio sun nasciûo, davéy ûn pô tardi,
Visciûo a Romma, sutto o bon Augûsto,
A l' época di dii fasci e boxardi.
Poeta, mi hò cantòw de quello giûsto
Figgiœ d'Anchize, chi éa vegnûo da Tròja,
Quando l' ea stæto o fêo Ilión combûsto.
Ma ; perchè ti returni in bucca a o böja ?
Perchè ti no ti incallî a guägnâ o monte
Ch’ o l'é prinçipio e caxon d’ ogni giòja ? »
« Öh, ti ë quello Virgilio, e quella fonte
Chi spande do parlâ scì ricco sciûmme ? »
Mi gh' hò respòsto, cu’o russô in sce ô fronte.
« Oh ti, de tûtti i Poëti onô e lûmme,
Me zuve o lungo stùdio e o grande amô
Ch' o m’ ha fæto çercâ o tò cäo volûmme.
O mæ Meystro ti ë ti : ti ti ë o mæ Autô !
Ti ë solo ti quello da chi hò imparòw
O bello stile chi m’ ha fæto önô !
Ammía a béstia pe a qua’ me sun vortòw :
Avvârdime, Dottô, da questo straggio,
Che tremmo dao spavento, e pèrdo o sciòw».
« Mia, te convén tegnî kí ûn ätro viággio »
Vístome lagrimâ, lê o me responde,
« Se franco ti 'œ sciortî da 'sto passaggio.
Che a béstia chi te fà tïâ zù e gronde,
Nisciûn a lascia anâ pe sò camín,
Ma tanto a ghe dà adòsso, che a ô prefunde.
A l' é de cattivëja ûn sacco pin,
Sowlíxe no conóscian e sœ vœgge,
Sempre abbrascä, a l' è ûn bûzzo sença fin.
Pe accubiâse, ogni béstia lê a l' accœgge,
E tante a ne scangiä, sciña che ûn Can
Láscia vegniä, che moî o a fä da e dœgge.
Ni tëra ni öu o no vorriä pe pan,
Ma o viviä de Sapiença Amô e Virtù,
E in ta fèrpa o nasciâ, da sangue san.
L' Italia o liberiä da' scciavitù,
Pe a quà' sun morti a vèrgine Camilla,
Eûríalo, Tûrno e Nizo in zuventù.
Lê, scì ! ch' o â descaccïä fœa da ogni villa,
Sciña a scurrîla turna zù a l'infèrno
D' unde gh' ha alò l'Invidia mollâ a brilla.
Mi dunca, pe o tò ben, penso e deçèrno
Che ti me vëgni aprœo, e sö mi a tò ghía,
E de kí te meniö pe o lœgo etèrno.
Là ti sentiæ chi despiòw cianze e cria ;
Ti vediæ e antighe ánime dolente,
Che a morte ciàmmam, pe fâla finia.
Quelle asci ti vediæ che sun contente
In to fœgo, sperando d' arrivâ,
Quando se sæ sciù fra a beata gente.
Duve, se poi ti ti vorriæ montâ,
Un' ánima ghe sä de mi ciù degna :
A lê te dö, e te doviö lasciâ.
124 Perchè l' Imperatô, chi lasciù regna,
Per cöse sun visciûo fœa da sò lezze,
In ta sò äta çitæ d' avéyme o sdegna.
127 Dapertûtto o l' impera, e lashù o rezze ;
Là gh’ é o tròno de l' ærto sò comando :
Feliçe quello che Lê là o l' elezze ».
130 E allôa mi a lê : « Poeta te ô dimando,
Per quello Dio che conosciûo ti no hæ,
Pe poéy skivâ 'sto danno, e no ëse ao bando,
133 Duve ti hæ dito, pòrtime ; ch' hò cuæ
De védde a santa porta de san Pietro,
E quelli che sun tanto tormentæ ».
136 Lê allôa o se mescia, e mi ghe vaggo dietro.