Qòelèt

←torna a-a lista di atri scriti

QOELET , traduto da Rico Carlini

O lìbbro o l’é pò-u ciù conosciûo co-o tìtolo grêgo “Ecleziàste”, ch’o corispónde a l’ebràico Qòelèt e co-o mæximo scignificâto de “quéllo ch’o pàrla inte l’asenblêa”, ö sæ o predicatô.

DA-A SÂCRA BÌBIA

QÒELÈT

(O predicatô)

Travaggio in corso

1

Tùtto l’é vanitæ inte sto móndo chi

1 Paròlle do Qòelèt, fìggio do Dàvide, rè de Geruzalèmme.

2 Vanitæ de vanitæ, dîxe o Qòelèt,

vanitæ de vanitæ, tùtto l’é vanitæ^[1].

3 Cös’o ghe goâgna l’òmmo da tùtto sto afanâse

e giaminâ sott’a-o sô?

4 ’Na generaçión a va, l’âtra a vén

ma a tæra a rèsta de lóngo a mæxima.

5 O sô o se îsa e o sô o va zu,

o s’afrétta vèrso o pòsto de dónde o s’îsiâ tórna.

6 O vènto o sciùscia a mêzogiórno, dòppo o se gîa a tramontànn-a;

o gîa e o regîa

e sórvia i sò gîi o vénto o ritórna.

7 Tùtti i sciùmmi vàn vèrso o mâ,

escì o mâ o no l’é mâi pìn:

arivæ a-a sò mêta,

i sciùmmi coménsan tórna o sò camìn.

8 Tùtte e cöse són inta tribolaçión

e niscìùn peu spiegâne a raxón.

9 Quéllo che l’é stæto o saiâ tórna

e quéllo che s’é fæto o se faiâ tórna;

no gh’é nìnte de nêuvo sott’a-o sô.

10 Gh’é fòscia quarcösa da quæ se peu dî:

«Amîa, quèsta a l’é ’na novitæ»?

Pròpio quésta a gh’éa za stæta inti sécoli

che són vegnûi prìmma.

11 No gh’é ciù nisciùn aregòrdo di antîghi,

ma mànco de quélli che saiàn

se conserviâ a memöia

inte quélli che vegniàn dòppo.

Vanitæ da scénsa -

12 Mi, Qòelèt, són stæto rè de Izraêle a Geruzalèmme.

13 Me són mìsso in tésta de çercâ e d’investigâ con sæximo

tùtto quéllo che se fa sott’a-o çê.

A l’é quésta ’n’òcupaçión penôza che Dîo o l’à inpòsto a-i òmmi,

perché con quélla giamìnn-an^[2].

14 Ò vìsto tùtte e cöse che se fàn sott’a-o sô e vò-u li

tùtto l’é vanitæ e ’n corî aprêuvo a-o vénto.

15 Quéllo che l’é stòrto o no se peu indrisâ e quéllo che mànca o no se peu contâ.

16 Pensâva e dîva fra de mi: «Vò-u li, mi ò avûo ’n sæximo superiôre e ciù grànde

de quèllo ch’àn avûo quélli ch’àn regnòu prìmma che mi a Geruzalèmme.

O mæ çervéllo o l’à curòu bén bén o sæximo e a scénsa».

17 Ò decîzo alôa de conósce o sæximo e a scénsa, coscì cómme a nesciàia e a matêia ascì,

e ò capîo che quèsto ascì l’é corî aprêuvo a-o vénto,

18 perché tànto sæximo, tànta anscjêtæ?

2

Vanitæ di piâxéi

1 Me són dîto into cheu: «Vêgni, dónca, te véuggio métte a-a prêuva co-a feliçitæ:

Gùsta o piâxéi!» Ma vò-u li, quèsto ascì o l’é vanitæ.

2 Do rîe ò dîto: «Matêia!»

e da feliçitæ: «A cös’a sèrve?»

3 Ò vosciûo sodisfâ o mæ còrpo co-o vìn,

co-a pretéiza de dedicâme co-o çervéllo a-o sæximo e de dâme a-a matêia,

scìnn-a quànde no avèsse scovèrto cöse convêgne che òmmi fàsan sott’a-o çê, inti giórni contæ da sò vìtta.

4 Ò intrapréizo òpere grénde, me són fæto de câze,

ò aciantòu de vìgne.

5 Me són fæto di pàrchi e di giardìn

e gh’ò aciantòu èrboi da frûta d’ògni spêce;

6 me són fæto de vàsche,

pe dâ da béive a-e piantagioìn.

7 Ò acatòu scciâvi e scciâve e âtri n’ò avûo nasciûi in câza

e ò avûo ascì stréuppe de béstie

e pêgoe in grànde quantitæ

ciù che quélli prìmma de mi a Geruzalèmme.

8 Ò amugiòu ascì öo e argénto, richésse de rè e de provìnse;

me són procuòu cantànti òmmi e dònne,

insémme co-e delìçie di fìggi de l’òmmo.

9 Són diventòu grànde, ciù poténte che tùtti quèlli prìmma de mi a Geruzalèmme,

pû o conservòu o mæ sæximo.

10 No ò negòu a-i mæ éuggi nìnte de quèllo che dexiderâva,

ni ò refuòu nisciùnn-a sodisfaçión a-o mæ cheu ch’o gödîva de tùtte e mæ fadîghe.

11 Ò ezaminòu tùtte e òpere fæte da-e mæ màn e tùtta a fadîga che m’êa costòu fâle:

vò-u li, tùtto o m’é apàrso vanitæ e ’n corî aprêuvo a-o vénto: no gh’é nisciùn vantàggio sott’a-o sô.

Vanitæ do sæximo

12 Dòppo o ezaminòu o sæximo, a matêia e a nesciàia

«Cös’o faiâ o sucesô do rè? Quéllo che l’é za stæto fæto».

13 Me són acòrto chò-u vantàggio do sæximo in sciâ nesciàia

o l’é o vantàggio da lûxe in sciô scûo.

14 O pìn de sæximo o gh’à i éuggi in sciâ frónte,

ma o néscio o camìnn-a into scûo.

Ma sò ascì che ’na mæxima sciòrte

a l’é riservâ a tùtti doî.

15^[3] Alôa ò pensòu: «A mi ascì tochiâ a sciòrte do nèscio?

Alôa perché ò çercòu d’êse pìn de sæximo? Dond’o l’é o vantàggio?».

E ò conclûzo: «Quèsto ascì o l’é vanitæ».

16 Defæti, ni do sàvio ni do néscio restiâ ’n aregòrdo ch’o dûa

e inti giórni che vegniàn tùtto saiâ ascordòu. Sàvio e néscio mêuan a-o mæximo mòddo.

17 Ò pigiòu in grìtta a vìtta, perché m’é desgradîo quèllo che se fa sott’a-o sô.

Defæti tùtte e cöse són vanitæ e ’n corî aprêuvo a-o vènto.

18 Ò pigiòu in grìtta tùtti i travàggi ch’ò fæto sott’a-o sô,

perché doviö lasciâli a-o mæ sucesô.

19 E chi o sà se quésto o saiâ sàvio ò nèscio? E scì o poriâ dispónn-e de tùtto o mæ travàggio,

into quæ ò spéizo fadîghe e inteligénsa sott’a-o sô. Quésto ascì o l’é vanitæ!

20 Són arivòu a-o pónto de tormentâme into mæ cheu pe tùtta a fadîga ch’o fæto sott’a-o sô,

21 perché chi à travagiòu con sæximo, con scénsa e con sucèsso o doviâ dòppo lasciâ tùtti i sò bêni a ’n âtro

ch’o no gh’à giaminòu pe nìnte. Quésto ascì o l’é vanitæ e grànde desgràçia.

22 Alôa che goâgno gh’é pe l’òmmo inte tùtto o sò giamìn e inte tùtto l’afànno do sò cheu

co-i quæ o giamìnn-a sott’a-o sô?

23 Tùtti i sò giórni no sôn âtro che doî e preocupaçioìn penôze;

o sò cheu o no se pösa mànco de néutte. Quèsto ascì o l’é vanitæ!

24 ^[4] No gh’é nìnte de mêgio pe l’òmmo che mangiâ e béive e gödîsela inte sò fadîghe;

ma me són acòrto che quésto ascì o ne vén da-e màn de Dîo.

25 Defæti chi peu mangiâ e gödî sénsa de lê?

26 Lê o da a chi gh’é agradîo sæximo, scénsa e feliçitæ intànto ch’a-o pecatô o ghe da

a pénn-a d’arechéugge e d’amugiâ pe quèllo ch’o l’é agradîo a Dîo.

Ma quésto ascì o l’é vanitæ e corî aprêuvo a-o vènto!

3

Ògni cösa a gh’à o sò ténpo

1 Pe ògni cösa gh’è o sò moménto^[5], o sò ténpo pe ògni fæto sott’a-o sô.

2 Gh’é ’n tènpo pe nàsce e ’n ténpo pe moî,

in ténpo p’aciantâ e ’n ténpo p’arancâ e ciànte.

3 In ténpo p’amasâ e ’n ténpo pe goarî,

in ténpo pe demolî e ’n ténpo pe costroî.

4 In ténpo pe ciànze e ’n ténpo pe rîe,

in ténpo pe zémme e ’n ténpo pe balâ.

5 In ténpo pe tiâ prîe e ’n ténpo p’arechéugile,

in ténpo pe abrasâ e ’n ténpo p’astegnîse da-i abràssi.

6 In ténpo pe çercâ e ’n ténpo pe pèrde,

in ténpo pe conservâ e ’n ténpo pe caciâ vîa.

7 In ténpo pe sgoarâ e ’n ténpo pe cuxî,

in ténpo pe taxéi e ’n ténpo pe parlâ.

8 In ténpo pe voéi bén e ’n ténpo pe òdiâ,

in ténpo pi-â goæra e ’n ténpo pi-â pâxe. Sémmo inte màn de Dîo

9 Che vantàggio o gh’à chi se da da fâ con giamìn?

10 Ò ezaminòu l’òcupaçión che Dîo o l’à dæto a-i òmmi, perché in lê ségian òcupæ.

11 Lê o l’à fæto bélle tùtte e cöse a sò ténpo, ma lê o gh’à mìsso l’idêa de l’eternitæ inti sò cheu,

ma sénsa che i òmmi pêuan acapî l’òpera fæta da Dîo da-o prinçìpio a-a fìn.

12 Ò conclûzo che no gh’é nìnte de mêgio pe lô che gödî e agî bén inta sò vìtta;

13 ma che ’n òmmo o mànge, o béive e o göde do sò travàggio o l’é ’n döno de Dîo.

14 Riconóscio che ògni cösa che Dîo o fa a no càngia mâi^[6]; no gh’é nìnte da azónze, nìnte da levâ.

Dîo o l’agìsce coscì perché se gh’àgge timô de lê.

15 Quéllo che l’é, za o gh’é stæto; quèllo che saiâ, za o-o l’é; Dîo o çerca quéllo che l’é za pasòu.

Remésci

16 Ma ò vìsto ascì che sott’a-o sô a-o pòsto do dirìtto gh’è l’iniquitæ e a-o pòsto da giustìçia gh’é l’enpietæ.

17 Ò pensòu: Dîo o giudichiâ o giùsto e l’énpio, perchè gh’é ’n ténpo p’ògni cösa e pe ògni açión.

Sciòrte de l’òmmo

18 Dòppo rigoàrdo a-i fìggi de l’òmmo me són dîto: Dîo o veu métili a-a prêuva e mostrâ che lô són cómme béstie.

19 Defæti a sciòrte di òmmi e quélla de béstie a l’é a mæxima^[7]; cómme mêuan quélle mêuan quélli;

gh’é ’n sôlo bóffo vitâle pe tùtti. No exìste superioritæ de l’òmmo in sciâ béstia, perché tùtto l’é vanitæ.

20 Tùtti vàn vèrso a mæxima câza:

tùtto l’é vegnûo da-a pôvie

e tùtto tórna a-a pôvie.

21 Chi sà sò-u bóffo vitâle de l’òmmo o va vèrso l’èrto e quéllo da béstia o va vèrso o bàsso inta tæra?

22 Me són acòrto che no gh’é nìnte de mêgio pe l’òmmo che gödî de sò òpere, perché quésta a l’é a sò sciòrte. Defæti chi poriâ portâlo a védde quéllo ch’acapitiâ dòppo de lê?

4

I mâ e i bén da socjêtæ

1( ) Ò dòppo ezaminòu tùtte e òprescioìn che se fàn sott’a-o sô.

Vò-u li o ciànto di òprèsci che no gh’àn chi i consöla;

da-a pàrte di òpresoî gh’é a violénsa

ma pe-i òprèsci no gh’é chi i consöla.

2 Alôa ò diciaròu ciù felîçi i mòrti, òrmâi trapasæ, che quèlli che són ancón vîvi;

3 ma ancón ciù felîçe di un e di âtri chi ancón o no gh’é e o no l’à vìsto e gràmme açioìn che se fàn sott’a-o sô.

4 Ò ascì òservòu che ògni fadîga e tùtta l’abilitæ mìsse inte ’n travàggio no són che l’invìdia de l’un con l’âtro.

Quèsto ascì o l’é vanitæ e ’n corî aprêuvo a-o vénto.

5 ( ) O néscio o l’incrôxa e bràsse e o divöra a sò càrne.

6 Mêgio ’na magnâ con ripözo che doê magnæ con fadîga.

7 In ciù ò conscideròu n’âtra vanitæ sott’a-o sô:

8 un o l’é sôlo, sénsa erêdi, o no gh’à ’n fìggio, no in fræ. Escì o no smétte mâi de giaminâ, ni o sò éuggio o l’é sàçio de richéssa:

«Pe chi giamìnn-o e me prîvo di bêni?» Quèsto ascì o l’é vanitæ e ’n gràmmo afanâse.

9 ( )Mêgio êse inta doî che un sôlo, perché doî gh’àn ’na mêgio bónn-a màn inta fadîga.

10 Defæti, se càzan, un o tîa sciù l’âtro. Goâi in càngio a chi l’é sôlo: s'o càzze, o no gh’à nisciùn ch’o-o tîe sciù.

11 Pe de ciù, se doî dòrman insémme, pêuan ascâdâse; ma un sôlo comm’o fa a-ascâdâse?.

12 Se un o l’agredìsce, inta doî ghe pêuan rexìste e ’na còrda a tréi câi a no se stòcca tànto fîto.

13 Mêgio ’n garsón pövou ma asenòu, che ’n rè vêgio e néscio

ch’o no l’é bón a stâ a sentî i conséggi.

14 Defæti o garsón o peu sciortî de prexón e êse fæto rè, ascì se, intànto che quéllo o regnâva, o l’é nasciûo pövou.

15 Ò vìsto tùtti i vivénti stâ con quéllo garsón, o segóndo, ö sæ l’uzurpatô.

16 O l’êa ’n mùggio de génte stramezuòu quéllo a-o quæ lê o l’êa in tésta. Ma quélli che vegniàn dòppo no aviàn da scialâse de lê.

Quéstto ascì o l’é vanitæ e ’n corî aprêuvo a-o vénto.

Dovéi vèrso Dîo -

17 Dànni a ménte a-i tò pàssi, quànde ti væ a-a câza de Dîo.

Avixinâse pe stâ a sentî o vâ de ciù do sacrifìçio òfèrto da-i nésci che no capìscian de fâ mâ.

1. Vanitæ de vanitæ scignìfica dî che tùtte e cöse dûan pöco e che no sèrvan a fâ l’òmmo felîçe e in armonîa co-o diségno divìn.
2. Tùtto o l’é ’n inùtile giamìn.
3. O Qòelèt o crédde in Dîo; ma o gh’à ’na vixón realìstica da condiçión umâna.
4. ’Na çèrta feliçitæ a peu vegnî da l’ûzo moderòu di bêni da vìtta, a-a lûxe da lézze de Dîo.
5. Fêua da l’òmmo, tùtto o se conpìsce cómme Dîo o l’à stabilîo, inte ’n mòddo ch’o no se capìsce e no rèsta che conformâse a-a sò voentæ
6. Dîo o l’agìsce con indipendénsa da rè. L’aotô o no pìggia in conscideraçión o lìbero móndo de drénto de l’òmmo.
7. - O bóffo vitâle o l’é o ségno da vìtta: l’òmmo e a béstia són tùtti doî sogètti a-a mòrte inevitàbile, ma l’aotô o l’esprìmme o dùbio inta sò sciòrte che vén dòppo; dónde a dotrìnn-a a l’é ciù precîza, ma ancón no conplêta. O bóffo vitâle de l’òmmo o tórna a-o Creatô.