Poesie drò Signò Giurian Rossi/Invention dra peste

Da Wikivivàgna
Invention dra peste
de Giurian Rosso
da-o manoscrito Ricci 177 do Comun de Zena, www.storiapatriagenova.it
clicca in sci asterischi pe de verscioin alternative da i atri ms. da coleçion Ricci
[p. 189 modifica]
Inventione della Peste

Frè, noì semmo intra Peste fin à ri oeggi
Stè pù lontan se poei, stè pù à Pariggi
E in zenoggion preghè San Dioniggi
4Chi ne aggiutte à scappà da tenti imbroeggi.

Mi no ve starò à dì, che chi Pandora
Haggie versoù ro vaso intra Sittè
Perchè vorrendo dì ra veritè
8No me pà ben [de][1] meschiaghe ra fora.

E ra Musa in sto caxo houra a ne canta,
Misericordia a cria in ata voxe
E a s'accompagna apè d'unna gran Croxe
12Con re tenebre ch'ha dra zoeggia santa.

Se vissi ra Sittè in stò tormento
Diressi ben che Ziena n'è chiù Ziena
Houra che ogn'un se purga senza scena
16Piggiando per meixinna ro spavento.

[p. 190 modifica]


A ri sinque de Luggio là in Seretto
Morì unna viegia chi haveiva dro mà
Subbito morta ra fen sotterrà
20Mà a lasciò foera ro mà dro Loetto.

L'era dri agni assè che questa stria
A l'haveiva un gran cancaro nell'osso
Eccate uria buria a bordosso
24Moè doe Donne, che sempre l'han servia.

Questo fu in principio dri gren danni
Perchè all'undeman ro sò Barbè,
A queste doe è andeto à derrè,
28Che ra Canchrena partorì malanni.

Intanto, corpo de mè Madonava,
Ra Peste piggia piè, e sì à nò burla
A scorre San Martin e tutto Sturla
32E perchè l'era Stè à villezava.

Comensa ogn'un a Ziena a straparlà,
Chi dixe l'è contaggio, chi influenza,

[p. 191 modifica]

Ogn'un voe dì rà sò sentenza
36Chi dixe, chi nò tocca n'è compà.

Chi dixe che da Napori l'è vegnùa
Intre robbe, chi dixe d'in Sardegna.
De dì cos'a poè ese ogn'un procura,*
40Ma in fin no sè nè sà cosa segura.

A cresce in tanto, e fà cose tremende,
S[a]tando fin in sima dra Scoferra,
E và à Bargaggi, e tante Gente afferra
44Che ro Lazaretto fà drè gren facende.

Se dixe serto là, che ri Bandij
L'haggian [portà][2] intr'unna Fregattinna,
Ra quà se trovò voea à ra Marinna
48Cresce in tanto ogni dì morti e ferij

E doppo havei Bargaggi stroppioù
A l'intra in Ziena, e a dà dentro intro Poeo,*
Portoria, Campanà, Caroggio noeo,
52E à l'hà deto gran guasto a ro Guastoù.

[p. 192 modifica]


Chi visse rò sciaratto e rò forò
E dri Spetiè chi meschia e chi chiarbotta
E perche ogni Casa l'ha rà sò notta
56Ra Peste gh'intra senza fà errò.

Sbatte lì, mà à vei* assè d'un sbatte d'oeggio,
Pe ro pover'homo non gh'è remedio
E resta, cosa chi me dà gran tedio
60Resta agrepio rò Zitten li com'un zeveggio.

Un dri primi l'è steto Bernardin,
Come Archimede morto intra sò arte
E mi ro sò e ve ne fasso parte
64Che in Cà sò gh'ho trovoù sempre Buboin

Chi fuze in villa, chi re robbe imballa,
Chi se mette in boiria* dro scrivan
Chi l'Arsenio à ro coè, chi cose in man
68E ogni scaravazo l'ha ra sò balla.

Monscia seguo è andeto in bonna parte
Pe ro primo Zitten, ch'in questa fuga

[p. 193 modifica]

Se n'è andeto lazù pe rà bruga
72Ogn'un disse: meschin, Dè gh'haggie parte

Hà poira l'Artexiollo e ro Zitten
Inguà tira ra Morte ra mezoira
[E tant'a reo per tutto o mà s'affira
76Ch'o ... in bordello ri putten.][3]

Quante moeran che lascian gran sostanza
Pe ra quà perdan l'annima dro tutto
E quante gravie creppan senz'aggiutto
80Ch'han rò figgioè ancon vivo dintra Panza.

D'unna gran quantitè de Beccamorti
Sù l'imprincipio semo restè privi
E unna gran quantitè de Becchi vivi
84Son restè de poira belli morti.

Quanti ghe n'è che questo gran Lebecchio
Dra Peste, sbattè re Donne intri schoeggi
Assì portan addosso mille imbroeggi
88E van innaxiorie come scabecchio.

A chi ro Poere, à chi ra Moere abbranca
Stò mà, à chi rò frè, à chi rà soè
O à chi moè rà menò, o maoù moè,

[p. 194 modifica]

92Nisciun è figgio dra Gallinna gianca

Unna mattin apenna son levoù
Che [me][4] croù de savei quarche desgusto
E sento unna novazza de gran gusto
96Che ra Peste era andeta à rò Tenzoù

Mì me crou che ra Peste se finia
Che sento d'allegrezza che piggia*
E l'è un Tenzoù, che con rà sò famiggia
100A Portoria ra Peste hà portou via.

Sata ro mà per tutto, e non è ancon stanco
A corre à Prè, e lì ghe dà de bon
Carroggio San Cristoffa, drò Taccon
104A fè s'ò nò ri estinguè, poco ghe manco

Un giorno veggo a Banchi unna gran boggia
De Gente astreita, e mi fermo ro passo
E sento dì che l'è morto Durazzo
108Cosa chi misse a tutti scagaboggia.

Cose non fà ra Peste maledetta
Onde ra mà desgratia ra strascinna.

[p. 195 modifica]

E s'è trovou unna morta stamattinna
112Con un figgioè ancon vivo chi ra tetta.

Chi va per Ziena atro no se sente
Che Beccamorti, Sbirri, e Capostradda,
Comissario, Tenente e Cameradda
116E rumò infinitissimo de Gente.

No se vè solo Busciore serrè
Ch'à rà Consoration fan rò traghetto,
Consoration, che feto Lazaretto
120Pe rò Magistrato, che dà* Sanitè.

Chi caze morto senza poei dì: bricca,
Chi no voè Beveron, chi l'ha intra panza
Chi s'abbandonna senz'atra speranza
124Tristo quell'Homo donde ro mà se ficca

In quella casa donde ne moè un
A poco à poco poè ghe moeran tutti
Voeran toccà, de netti viegnan brutti
128Tanto che non ghe resta nisciun.

[p. 196 modifica]


Sentì se questa è cosa chi conforta,
In quella casa onde nisciun ghe scampa
O gh'è lì un che subito ghe stampa
132Sanitè così longa in sciù ra Porta.

Ma mette gran poira intro gippon
O nò vei moè Cavalli de retorno
Che se ghe van non scampan manco un giorno
136Desconsorè [a][5] ra Consoration.

Noì si vidimo* insendij de Saccoin,
De Letti, de Strapointe e de Caben,
No se doeveran Torchie, ma Liben
140No se vè atro che confusion.

Mormoran atri e proevan cose vere
Che sè rà Setia e cado d'esta stè,
Mi l'è unna cosa, che me stento a crè
144Che pe rò cado unna Personna zere

Basta, so che re Peste dro Besestro
Ippocrate re guarì zà con ro Loego,*

[p. 197 modifica]

Solo con fà per tutto drò gran foego
148Ma chi hà Carboin moè assè chiù presto

Ela, ò no ela, veggo, che crovemmo
Intre l'Aotonno, come fà re foeggie
L'è giustitia de Dio, che ne ra voeggie
152Pe re tante pecchè che comettemmo

O resto en burle, e nò poè ese atro
Questa Potenza ven da ro divin
Noì semmo come ri figgioè piccin
156No se poemmo aggiuttà l'un con l'atro

Re seporture son deventè Fosse
Onde [morti][6] noì semmo strascinè,
E ri Previ son sbirri deventè,
160E carri deventè son re Carrozze.

Cantà à Dè ro Miserere mei
E de fà osure poè n'ese moè stanchi
Poemmo pù vei houra noì mesmi in Banchi
164Che Dio ne fà com'o fè à ri Ebrei

[p. 198 modifica]


In questo tempo ogni virtù se sperde,
Nè in arte de scienze* houra se spende,
E ro musico solo fà facende
168Ch'è de Capella drò rastello verde

Solo rà schrima* a Ziena se raffinna
Massimamente in manezà ro stocco,
Che se ben l'è de quella de San Rocco
172Tira stocchè che passan ra Tettinna.

A Ziena gh'è dra fame e dri mariolli,
Se pe ra Peste se bruxian dri Lietti
Ancon de noette in questi carroggietti
176Pe ra fame se sciora ferriolli.

Quante robbe introdute senza segno*
Intra Sittè viegnan* per ziffe e zaffe
Ch'houra intro foego fan ro tiffe taffe
180Ra farinna dro Diao deventa brenno

Ro mà voè intre Donne satiasse
E quelli che gh'han feto sciù refresso

[p. 199 modifica]

Dixan che son chiù debole de sesso,
184E chiù fassili assè d'accoregase

Quando lò son marotte, o ghe bezoegna
Mostrà se han ro mà giusto in quest'axio
E veramente a dira in questo caxio
188Se vè de quelle ch'han dra gran vergoegna

De gratia no ve stè chiù à descollà
Per mostrà solo ra spalla ò ro sen
Perche s'hei mostroù mà per mostrà ben
192Houra mostrerei ben per mostrà mà.

Che l'aria impura i corpi vivi infette
Dixe Galeno, mì nò sò dì d'onde
Ma chi, perche nò fan re fosse fonde
196(Se) ri corpi morti fan re soè vendette

Gh'è chi tutto ro dì sercando beghe
Con levase ogni mosca da ro naso,
O no poè, sopeliro* in loego spaso,
200Levasene mirioin, che n'han à re neghe.

[p. 200 modifica]


Quanti son seppelij come morti*
Intro Zietto, e in i erchi deslighè*
Quanti mangiando cori son ingrascè
204Ch'houra son missi à ingrascià ri cori

Noì de salute no faremo acquisto,
Ne con Triacca, nè con atro inchiastro,
Ne poè cavà da questo gran besastro
208Solo se n'è ro* Coxin de Christo

Chi sà che mi houra che scrivo versi
Deman no sè portoù a San Michè,
Chi sà che mi, haoura che scrivo [schersi],[7]
212No digghe ra veritè, ma ho poira che*
No ghe ne vegghe restà nisciun
Ma Dio vorresse che restasse boxiardo
E l'annima mè denanti a Dè
216No dagghe conto di boin tenpi persi

Pietoso Dio da questa gran moria
Sarvene, perche femmo penitenza

[p. 201 modifica]

Drè mè pecchè fermè ra gran sentenza
220Misericordia Vergine Maria.

Finiscio chì per no ve dà ciu tedio
In tanto voì preghè devotamente
Per placà l'ira dell'Omnipotente
224Chi ha* ro Contaggio in man ha ro remedio
De finì ra so giornà [santamente][8]

  1. Ricci 176
  2. Ricci 176
  3. Ricci 176
  4. Ricci 176
  5. Ricci 178
  6. Ricci 176
  7. Ricci 176
  8. Ricci 178