Piaggio M. - Poesie 1846/Prefazioîn e Reviste da Çittæ/Revista1837

Da Wikivivàgna
Prefazioîn e Reviste da Çittæ de Martin Piaggio
Revista, Anno 1837
(ediçion Pagan - 1846)
[p. 437 modifica]
Revista
*


L’è diffiçile, Comâ,
Che ûn chi scrive franco e leale
Per ben patrio e generale
Posse tûtti soddisfâ!

Quando ho fæto o mæ Viaggetto,
Giando Zena cö Sciûscetto,
Ho creddûo de vedde tûtto
Quanto gh’ëa de bello e brûtto
Per lödâ o per criticâ....

Ma con tûtto o mæ sciûsciâ
Tante cose m’è scappôu,
Per corrî velocemente,
Che n’ho tûtti contentôu....

Me n’han fæto de lamente,
Coscicchè son obbligôu
A fâ ûn pö de Sûpplemento,
Cioè ûnn-a specie de Commento
A-o mæ viaggio zà stampôu.

Stæ a senti dunque, Comâ,
Che ve vaddo a destegâ

[p. 438 modifica]

I rilievi che m’han fæto
In sce quello che ghe dêue!
Co-e risposte che g’ho dæto;

Voî sciacchæme dne nissêue,
Ma de quelle brûstolïe,
All’antiga, Cattainetta,
Perchè e trêuvo ciù savoïe,
Che prinçipio a Cansonetta:

Un m’ha sûbito acciappôu
E o m’ha dito inveninôu:

Che e Grondann-e condannæ
A doveìse incannellâ
Son da tanti trasanda,
E zà misse, a qust'andâ,
In to libbro di scordæ!....

Che dovieivo ûn pö parlâ
Di palazzi e de casette,
E de Gexe e de Gexette
Dove vegnan zù a veroggi
Con rompive finn-a o pægua!
E marcâ çerti caroggi
Che v’appullan ne-o passâ!

Cose stan dunque a aspëtâ
Per levâ ste trombe d’ægua,
Che fan tûtti giastemmâ?....

G’ho risposto: che l’è vëo,
Ma che presto (almeno o spëo)
O Governo ghe pensiä;

Che ûn ripiego o ghe piggiä
Risolûto, pronto e forte
Perchè scentan tûtte a reo
Finn-a quelle fêua de Porte,

[p. 439 modifica]

(Dove fan l’Astregatûa
Per levâghe a bratta e a pûa!)

Che i testardi e i ostinæ
Ghe vegniän fito obblighæ;

Che a chi manca e parpaggiêue
Ghe pensiä per lô a Çittæ;

Che.... ma dæme due nissêue -
Per sciûgâ l’umiditæ!

Ghe n’è ûn atro chi m’ha criôu
Che da Béttoa n’ho parlôu
Da-o Porton da Mercanzia
Perchè a mette raggia e erlia,
Bariccando o passo franco
Pe andâ proprio in Portofranco!
Dove frizzan ûn çert’êujo
Chi ghe soffoca i polmoîn,
C’ûn continuo tremmelëujo
De mangioîn de bevûssoîn,
Che no fan atro che criâ,
Spûssa e fûmme da negâ,
E piggiâ di strambaeloin,
Poële, tien, casse, tannoîn
Da fâ cazze in to passâ!....

Mi g’ho dæto ben raxon,
Perchè e Béttoe, a dî a veitæ,
In te Porte da Çittæ
Stan de pæsta e de peston,
E son proprio ûnn’indecenza!
(Ciù ûn pö diggo impertinenza);

Poi g’ho dito in confidenza
Che o gran torto l’ha o patron
Chi doveiva appixonâ

[p. 440 modifica]

(Senza ammiâ tanto ä pixon)
E bûtteghe a ûn Barilâ,
O lasciâle dunque vêue,
Che.... ma dæme due nissêue
Che me sento soffocâ.

In te l’oëgia, ûn atro fito
(Riendo ironico) o m’ha dito
C’ûnn-a tibba de campann-a:

E per cose dä Dûgann-a
Se permette l’imbarasso
De çestin, corbe, corboîn,
Barî, banche, banchettoîn
Greminii de frûta e pan,
Che ve tappan tûtto o passo?

Fra i gren Colli in tæra a sguasso,
Fra i camalli e i mû che van,
E quelli axi lì affermæ
Pelli e ciongi a caregâ
(Che bezêugna che i baxæ)
No gh’è, lêugo de passâ;

Fra e baronde d’Impieghæ,
E o concorso straordinajo
Pe-o tiâ sciù do Semenajo,
Ve ghe vêu ûnn-a settemann-a
Pe andâ ä Borsa o intrâ in Dûgann-a!

G’ho risposto, ch’a l’è vëa,
Ma che a Stradda carrettëa
A ghe dä recatto lê
Per no fâ ciù blaterà
I Zeneixi co-i Foestê,
Che.... ma due nissêue, Comâ,
Che no posso ciù parlâ....

[p. 441 modifica]

Gh’è quell’atro chi m’acciappa
(Quæxi quæxi o me vêu dâ)

Perchè n’ho parlôu da Ciappa,
Dove no se pêu ciù andâ
Perchè a l’è sempre bloccâ
Da Fuxann-e, da Pescoeì,
Da sbraggionn-e e da sbraggioeì
Che v’inciastran se passæ,
Dunque addosso ghe montæ!....

Se ve riesce poi d’intrâghe,
Stæ segûi che seì sciacchæ,
O dä spûssa avvelenæ!
E perchè no rimediâghe?....

G’ho risposto: «Mæ Figgiêu,
N’ei treì parmi de raxon!
Ma vegnimmo ä conclûxion;

Fâ di miâcoi no se pêu!....
Se o locale o l’è piccin,
I pescoeì dove han da stâ?

Stan de fêua, quand’o l’è pin,
Per buscâse da mangiâ....

Ma zacchè semmo in derrûâ,
E in progetti ogni pittin,
Se porrieiva (mi me pâ)
Trovâ ûn lêugo ciù adattôu,
Ben scituôu, non soffocôu,
Nè da-i pûrghi contaggiôu
Da poeì fà ûnn-a Pescheria
Bella, comoda, finïa,
Degna da nostra Çittæ
Che a de l’è [sic] necescitæ
Per poeì tûtti andâghe, e giâ

[p. 442 modifica]

Da tûtt’öe per accattâ
Pesci, triffoli, cappoîn
Senza ciù piggiâ spuncioîn,
Ne sentîse inchollerâ!....

O m’ha dito: Va beniscimo!....
O l’andò via contentiscimo
E o l'aspëta che a se faççe....

Ma o no pensa a-e parpaggiêue
Che ghe vêu! — Comâ? nissêue!
Che me sento cazze e braççe.

Gh’è quell’atro «chi no vêu
Che passagge pe-a Çittæ
Vacche abbrettio, e Bêu slighæ,
Perchè pêuan dâ de cornæ,
Andâ addosso a di figgiêu,
E fâ cazze qualche vegio!....

O no poeiva dî de megio,
E ghe daggo ben raxon,
Chè o l’è ûn ûzo mascarson,
E, co-i debiti rispetti,
Gh'azzunziö i porchi e i porchetti
Perchè fan troppo ghignon!....

Ma se v’ho da dî a veitæ,
Me despiaxe ciù i maxelli
Che se veddan spanteghæ
In te stradde da Çittæ
Tûtti in vista (a ûzo gioielli),
Che d’ammiâ tanta carnassa
A l’angoscia chi ghe passa
E de Zena a fa sparlâ!....

No ve diggo ben, Comâ? ....
Dæme presto due nissêue
Che me sento vegnî mâ;

[p. 443 modifica]


Gh’è quell’atro chi se dêue
(Storto briscia) e o se gh’arraggia
Contro e çentanæa de Bæ
Che van tûtti sparpaggiæ
E o circondan se o passaggia
Senza poeìse ciù mesciâ
Nè saveì dove scappâ:

Ghe sovven sempre a gran puia
Che ghe fen da sant’Andria
Addentandoghe a marscinn-a;
L’han pe ûn broccolo piggiôu,
E l’han tûtto roziggiôu,
Che o s’andò a cangiâ i cäsoîn
Con lasciâli da-i Cannoîn!....

O m’ha fæto tanto rie
Che no g’ho posciûo risponde;
O m’ammiò tiando zù e gronde,
E addentandose ûn pö e dïe
O l’andò per so cammin;

L’è ûn pö pezo, Cattainin,
Quelli inrestæ che van
Giandonando pe-a Çittæ
Fortemente careghæ
Dai mûatê, che te ghe dan
De legnæ continuamente
(Fin de votte de prionnæ!)
Giastemmando imprecazioîn
Contro i Mû, e contro i patroîn,
E corrindo impûnemente
Per despëto adosso ä gente,
Che ghe dixan d’avvardâse
Quando no pêuan ciù retiâse,

[p. 444 modifica]

E bezêugna ëse sciacchæ,
Dunque, a stâne ben, frixæ
Senza manco poeì saveì
Chi v'ha fæto sto piaxeì
Perchè van (pippando) avanti
Sconosciûi da-i circostanti...

Che se fûssan obblighæ
Questi çimma de canaggia
De portâ lô asci a medaggia
 Comme l’è in tante Çittæ,
Saeivan presto conosciûi
E in giûstizia convegnûi
Per corrëzili ûn pittin.

Aoa dæme, Cattainin,
Due nissêuette ben mondæ
Perchè andemmo a-o ciù scabroso
Che ve diö, ma d’arescoso,
Per no fâ pûbblicitæ:

Tûtti dixan, che te mette
In te Gexe frequentæ
Un pö troppo careghette
Perchè e banche son scentæ!

Che dovieivo ûn pittin dî
Che chi a Messa va a sentî
Co-a famiggia ûn pô granïa
Stâ bezêugna in pê a patî,
Dunque spende a mutta e a lïa
Per piggiâghe a careghetta
Da assettâse per mez’oetta!...

Mi g’ho dito, che o l’è l’ûzo;
M’han risposto, «ch’o l’è abûzo!
Che ûnn-a votta se ghe poeiva

[p. 445 modifica]

Stâ e pregâ quanto se voeiva
Senza frûgâ in ta borsetta....

G’ho soggiunto, che l’è pezo
Tanti gösci che se sente
Quando canta a bassa gente
Che rivoltan, nè ghe rezo;
(Finn-a qualcbe scignorinn-a,
E non pochi co-a marscinn-a
Che fan pompa de saveì
Ma giastemman senza voeì!)

Oh che orrô in sentî intonnâ
Sanctum verghi!... e arrûbbattâ
Pater nosci... Arvemarie!...
Gloria parti!... e Allettanie!...
Che spropoxiti, Comâ!

Che se fûssan megio instruii
Da chi spetta, e con manëa,
Ciù in te Gexe no sentiescimo
A giastemma per preghëa
E no se formalizziescimo!
Se ghe pêu ben rimediâ....

E quelli atri Triduettin,
E Novenn-e che ä mattin
Ante lucem veddeì fâ
Che v’addescian da-o gran sciato
Sollevando o vexinato
Pe-e ciammate, e pe-o sûnnâ!
Creddeì forse, Cattainin,
Che a sæ tûtta divozion?....

Comme quelle gren fonzioîn
Che se veddan terminâ
Doppo l’öa d’ëse a çennâ,

[p. 446 modifica]

Fra a caladda e o preboggion,
Che se va a casa a taston!...

Comâ caa, cose ne dî?
No son cose da proibî!....
Rispondeime!... no parlæ?...
Ho capïo!... no ve ghe dêue!
Seì de quelle che gh’andæ,
Brava!... ammiæ ben cose fæ,
Tegnî conto de nissêue,
Che ve e fûmman de segûo!
E se voeì pregâ, preghæ,
Mà in cà vostra quando è scûo.

Voeiva ûn atro, che parlasse
Da Cazann-a, dove va
Ûn pö troppo all’aja e straççe,
Meschin quello chi ghe n’ha;
Ma no son coscì bibbin
De toccâ çerti cantin,
Pe andâ fêua do semenôu.

E quell’atra a no se dêue
Che a Baracca g’han levôu
Dove a fava parpaggiêue
E... ma è tempo de finî,
Che n’ho tosto ciù de sciôu;
Voî no gh’eì ciù de nissêue,
Poi no posso tûtto dî!...
Stæme allegra Cattainetta,
Zitto... ancon meza paoletta:

Cose dî de quelli Lotti
Che se veddan pe-a Çittæ
Da ogni stradda che passæ
Per piggiâ a-o visco i Merlotti?...

[p. 447 modifica]


Da ogni canto gh’è fughetti
No veddeì che cavagnetti
Che tiâ sciù, e leze biggetti!...

Speculanti organizzæ
Che ve tentan cö pescietto,
Co-a gallinn-a, o pollastretto,...
Chi g’ha i triffoli, chi o bæ
Chi g’ha i funzi, e chi l’oxello...

Transeat hoc, ma o bordello
Che se zêuga ascì i dinæ!
E se perde e mutte, e i scûi
Fra e giastemme, i sbraggi,e i lûi!..

Brûtta schêua pe-a zoventù,
Ma no vêuggio dî de ciù:
Stæme allegra, Cattainetta,
Che ve lascio a Cansonetta;
Un atr’anno, se campiemo,
Do restante discorriëmo.