Pagina:La settimana religiosa a. XXII 1892 n. 8 e 9.djvu/11

Da Wikivivàgna


Pe-o primmo l'Ase[1] dotto depûtôu
Piggiò a parolla e o disse: « Amixi e Fræ,
Filosofia moderna m'ha insegnôu,
Che i pregiûdizi antighi son passæ,
Ché l'ommo comme noî l'é stæto creôu,
Dunque l'ommo o l'é eguale a-i animæ;
Se semimo eguali a lê con che raxon
O ne comanda a tûtti cö baston?

Cose o se stimma d'ëse st'animâ
De carne comme noî? forse ûn colosso?
Noî poëmo ciù che lê; lê o no pêu stâ
Sensa de noî; ch'ansi provâ ve posso
Che semmo sorve lê, perché o l'aviä
Ben spesso di mioîn de bestie addosso[2],
Onde per forsa, per raxon, per drîto
Særvo o l'é lê, e noî padroîn. Ho dito.

Magnifica conclûxon. Anche Ciceron o finiva e sò magnifiche dicerie con a parolla Dixi: e sentimmo anche di Oratoî italien finî a predica con a sûblime parolla Ho detto. Tûtti scoläi do nostro Aze depûtôu all'Assemblea de bestie, stæto applaudio da tûtti quelli depûtæ. Sentî:

Evviva l'Ase, evviva (tûtti crion)
O l'ha parlôu vëamente da Çiçeon;
Che se stampe o discorso decreton
Per fâne ûnn' onorevole menzion;
Fraternamente tutti l'abbrasson.

In conclûxon l'aze o l'é ûn nobile animale, capaçe all'öcaxon de raxonâ da sò päo.

Avv. Garb. A-a dotta diceria chì do sciô avvocato Roziggia mæ collega, azzunziö solo duî værsci che son lö ascì do sciô Reginn-a. Ne-a conclûxon do poema o dixe:

E all'Ase co-a moderna sò eguagliansa
Ghe toccò de legnæ all'antiga usansa.

O Zendavesta, poema indian, o dixe che e bestie han sempre parlôu da-o prinçipio do mondo finn-a a-i tempi do dilûvio. Ma sciccomme in te l'arca de Noè favan troppo caladda, e Noè o n'ëa seccôu, o gh'ha comandôu de taxeì e d'allôa in poi non han ciù parlôu. Solo o pappagallo e quarche cutturitta dixan quarche motto mâ pronunsiôu.

Avv. Roz. Domando a parolla nell'interesse do Conseggio Comûnale che ho l'önô de difende. Lascio intatta a question missa a mëzo chì da-o sciô Garbûggio; ma diggo che se anche foîse vëo che e bestie parlassan ne-i tempi antighi, l'aze o se deve eccettuâ da questa abilitæ. L'aze o l'é o rappresentante dell'ignoransa, o scimbolo di scoläi negligenti; e quando ëimo scoläi noî, in te schêue di nostri tempi gh'ëa o banco dell'aze; e o pëzo complimento che se poëse fâ a ûn studente o l'ëa dîghe: T'ë ûn aze cäsôu e vestîo. E i meistri a quelli tempi ëan soliti tiâ e oëge a-i scoläi in memöia d'ûn fæto successo a-o primmo aze che ha creôu o Segnô ne-o paradiso terrestre. Arvimmo a S. Scrîtûa[3] A dixe che o Segnô o l'ha presentôu tûtte e bestie ad Adammo perché o ghe mettesse o nomme. Vegnûo l'aze, che allôa o l'aveiva e oëge cûrte comme e nostre, e sentîo o sò nomme, o l'ëa tanto de memöia cûrta, e de testa dûa, che o non ëa in caxo de ricordâselo. Perciò o l'é tornôu due e ciù votte da Adammo a fâselo ripete. Adammo pe ûn pö o l'ha avûo pasiensa, ma in fin di fin o l'ha acciappôu pe e oëge e o ghe l'ha tiæ ben ben fin che ghe son vegnûe lunghe comme a-o presente, dixendoghe: T'ho dîto e ridîto che o tò nomme o l'é Aze, Aze, Aze, Aze..... t'hæ inteizo? L'aze, scrollando e oëge pe-o dô comme o fa ancon aoa s'o piggia in sce-e oëge ûnn-a baccâ, o l'é andæto via mucco mucco; ma tanto o nomme o no l'ha posciûo tegnî a memöia tûtto intrego, ma solo a primma lettia; e cosci quande o l'arve o bocchin pe dî o sò nomme, o dixe a a a e o no sa dî de ciù. Dunque anche che l'aze o l'avesse a facoltæ de parlâ, o no saeìva bon a dî ninte pe mancansa d'inzegno e de memöia.

Avv. Garb. E l'asina de Baalan?

Avv. Roz. Concedo che a l'ha parlôu; o l'é in ta Sacra Scrîtûa[4]; dunque l'é de fede; ma o sò nomme a no l'ha dîto, e a l'ha dîto ben poche parolle.

Avv. Garb. Ma però in propria difeiza. E o saeìva o caxo do Biondo, che o saeìva ciammôu in tribunale pe dî a veitæ in difeiza sò e de sò padron.

Giud. Me pâ che segge da finî questa question; perché o codice criminale o non autorizza o Giûdiçe a ciammâ in cauza ne-o tribunale e bestie de quattro gambe.

Cianc. De due ne sentimmo spesso. Mi dieiva, ill.mo sciô Giûdiçe, che saeìva ciùttosto da fâ mezûâ a groscessa da pansa dell'aze chì do Beppe, e a larghessa da scäa da casa comûnale pe vedde se l'é vëo quello che in sò difeiza dixe o Zorzo, che inoltrôu o Biondo ne-a scäa o no poeìva fâlo giâ pe fâlo tornâ zù.

Giud. Ben osservôu. O sciô avvocato Cianciafrûscole o l'ha de sciortîe che van ûnn-a Spagna. Usciere andæ a mezûâ in metri e centimetri a larghessa da scäa, e a circonferenza da pansa dell'aze dîto o Biondo, e poi deduiëmo o diametro ecc.

Beppe. A scäa a l'é quattro metri de larghessa; e l'aze o ghe pêu giâ beniscimo. Zorzo e Togno han torto e son böxardi. Miæli in faccia se a böxia a no ghe scôa zù pe-o naso.

Giud. No vêuggio ciæti. Ho sentîo abbastansa.

Avv. Roz. Sciô illûstriscimo, sciâ riflette ancon che i figgiêu che sbraggiavan in sce-a ciassa äan missi sciù da Zorzo o da Togno. Son tanti testimonii da reitæ de questi duî tocchi de tûtto zù.

Giud. Basta, basta. Scrivan Scannapappê scriveì a minûta da primma sentenza (Detta): Zorzo Peiasûcche e Togno Rascciagrigue han torto marso, e son lö che han fæto andâ l'aze do Beppe sciù pea scäa do palassio comûnale.

Zorzo e Togno. Ma non é vëo.

Giud. Silensio. Scriveì: E prêuve do delitto son queste:

1. Questi dui biforchi son capaçiscimi de questo e pëzo; dunque l'han fæto.

2. Pe loro difeiza se son appellæ a-a testimonianza d'ûn aze, bestia chi no parla; dunque han puîa di testimonii che parlan. Dunque son rei.

3 O sciô Roziggia o l'é d'opinion che l'aze o porrieìva parlâ; ma l'aze do Beppe o taxe, e Togno o l'ha dîto un pö fa che chi taxe consente, dunque l'aze stesso co-o sò silensio o condanna questi duî poco de buîn.

4. A mezûa da scäa e quella dell'aze mostran che o poeiva vortâse e tornâ indietro quando o l'ëa a mëza scäa; o no l'ha fæto. L'é dunque ciæo che o Togno o o Zorzo o spunciâvan sciù pe portâlo a-o barcon e fâlo fâ da Scindaco.

  1. Così scrive con s il Piaggio.
  2. Con i forti microscopii si vede ciò esser vero.
  3. Gen. II, 19.
  4. Num. XXII, 28.