Lunaio Regiña 1884/Traduzion libera do III canto dell'inferno de Dante

Da Wikivivàgna
Lunaio zeneize compilao da-o sciô Regiña & C.
pe l'anno bizestî 1884
de Giambattista Vigo
Traduzion libera do III canto dell'inferno de Dante
Zena, Tip.-Lit. di Fræ Paghen, stradda Luccoi , n. 52 - exemprâ conservao inta Libraja Naçionâ Centrâ de Romma
[p. 51 modifica]
TRADUZION LIBERA
do III canto dell’Inferno de Dante






Pe mì se va ne-a gran çittæ de Dite,
Pe mì se va fra i eterni tormenti,
Pe mì se va donde s’ha perso a lite.

De mì ne fabbricava i fondamenti
A giûstizia de Dio co-a Trinitæ
A pûnizion di angei prepotenti.

Primma de mì no n’ëan che creæ
I angei eterni, e mì eterna dûo:
Perdeì tûtte e speranze o voî ch’intræ.

Queste parolle de linguaggio scûo
Ho visto scrïte in çimma d’ûnn-a porta;
Onde mì: meistro, de pensâghe sûo!...

[p. 52 modifica]

E lê a mì comm’ommo chi conforta:
Chì bezêugna lasciä ciù d’ûn sospetto,
Chi ravvivä convëgne a fede morta

Che comme te dixeìva, l’è ûn pochetto,
Semmo vegnûi ne-a bolgia di dannæ
Che Dio perdeìvan (ben dell'intelletto.)

E lì pe-a man piggiandome da poæ
Con faccia allegra, onde mì m’aquetäva,
O m’ha spiegôu poi tûtte e gren veitæ.

Chì dappertûtto l'aîa a resûnnava
De sospii, de giastemme e de lamenti;
Che dapprinçipio mì ne lagrimäva.

Chì ne-i discorsci, nei raxonamenti
Gh’ëa ’na Babele, ûn bosco do baccan
Pe-o gran rigô de penn-e e di tormenti

E fâvan ûn sûssùro, ûn rammadan
Chi pe quell’aïa sempre storbia gïa
Comme fa l’ænn-a in tempo d’ûragan

E mì, ch’aveiva a testa zä insordïa,
Ghe dixeiva a Virgilio: E cöse sento?
E chi a l’è quella gente là chi crïa?

E a mì Virgilio: questo gran tormento
Prêuva chi n’ha mai fæto ben nè mâ:
E lode no pêu aveì nè scöximento

[p. 53 modifica]

Son là mescciæ con i angeì che aggiûttä
No n’han vosciûo nè a Satana nè a Dio,
Ma, pe godîse lô, lasciavan fä.

E, sciccomme no n’han nisciûn partïo,
Se no n’han bon in çê manco all'inferno
Che anche là ghe son visti maivïo.

E comm’a l’è che da-o segnale esterno
Ne mostran coscì tanto de soffrî?
E a mì Virgilio: là ne-o ciento eterno.

Questi no n’han speranza mai de moì,
E son in condizion coscì mai bassa
Ch’invidian quelli che veddan patî.

De lö memoia a-o mondo no trapassa,
De castigo e perdon son gente indegna,
No parlemmo de lö; ma veddi e passa.

E mì, ch’ammiäva in sciû, vist’ho ûnn’insegna,
Unn-a bandëa chi giàva e chi corrîva
Che d’affermâse a no me paìva degna.

E tanta e tanta gente ghe vegnîva
Tûtto derrê, che no n’aviæ credûo
Che ghe ne foïse tanta morta e viva.

Doppo d’aveì ciû d’ûn" riconosciûo,
Ho visto e conosciûo l'ombra d’ûn tale
Che pe indolenza o fäva o gran refûo.

[p. 54 modifica]

Indûe da Bonifazio cardinale
E se lasciâva a rinunziä a-o Papato
Con verghêugna da gëxa in generale.

E guiddä da quest’ommo scellerato
O l'ha lasciôu a barca de San Pê
Contro a voentæ de Romma e do Senato.

E Celestin o se ciammava lê:
Pappa bon, Pappa dotto, ma indolente
E pigro verso i ommi e verso o çê.

Ho sûbito capïo che quella gente
A l’ëa da vile sètta di pötroin
De lûngo stæta a-i tristi e a Dio spiaxente.

Incapaçi de fä de bonn-e azioin
E de cattive, aveìvan sagoggiôu
Tûtto o corpo da vèspe e da moscoin.

De gren lagrime tûtto l’ëa mescciôu
O sangue che dä faccia ghe stissava
E da schifozi vermi o l’ëa sûssôu.

E doppo che pe ammiä ciû in là me tiâva,
Ho visto gente ä riva d ûn gran fiûmme;
Ond’a Virgilio mì ghe domandâva:

Meistro, che gente son? E che costûmme
Ne mostran de corrî coscì voentëa,
Comme descrêuvo a-o poco ciæo do lûmme?

[p. 55 modifica]

E a mì Virgilio: questa sò mainëa
Te fö conosce quando i nostri passi
Fermiemo d'Acheronte in sciä rivëa.

Allôa con i êuggi vergognozi e bassi,
Comme chi temme de vegnî tediözo
A forza d’indicä ville e palassi;

Vegnindo co-a mæ guidda pensceröso
Da-o fâghe de domande m’astegnîva
Scinn-a ä sponda do fiumme spaventözo.

Quand’ecco che pe barca a noî vegnìva
Un ommo vëgio e tûtto pin de lê
Sbraggiando: guai chi ven a questa rîva!...

No stæ a sperä mai ciû de vedde o çê,
Mi vegno pe portàve in lêugo scûo:
Con fèugo, giasso e neìve sotto i pê.

E ti, che bællo vivo ti è vegnûo
Fra questi morti, scàppitene fîto!...
Ma poi veddendo che tegnîva dûo,

O me dixeìva: pe quarch’ätro scîto
Con barca læsta te conven passä;
Dunque, ti væ all'inferno bello drïto!...

E Virgilio: Caron, no t’affannä
Perchè coscì se vêu da chi pêu tûtto:
Attacca i remmi, e ciû no domandä

[p. 56 modifica]

Allöa Caron o diventava mûtto
E de sentîse dä queste battûe
O tramandava raggia dappertûtto.

Ma quell’anime ch’ëan lì stanche e nûe
Cangiavan cô, sbatteivan tûtti i denti,
A-o sön tremendo de parolle crûe.

O Segnô giastemmavan e i parenti,
A razza ûmana, o lêugo, o tempo o semme
Da sò semenza e di sò nascimenti.

Poi s’arrettiavan tûtte quante insemme,
Forte cianzendo, ä riva maledetta
Chi aspëta ciaschedûn che Dio no temme.

Con ûn segno de man, d'in sciä banchetta
Da sô barca, Caronte o i arrecchêugge;
E o dà remmæ da orbi a chi s’assetta.

Comme d’Autunno se destacca e fêugge
Unn-a doppo dell’ätra, infin che o rammo
O cianze comme ûn ch’o se despêugge;

Coscì quelle dannæ creatûe d’Adammo
Se caccian zû ne-o fiûmme a ûnn-a a ûnn-a;
A segni, comme oxello pe reciammo.

Coscì se ne van zû pe l’onda brûnn-a,
E primma che de là seggian passæ,
Nêuva squaddra de chì se ne radùnn-a.

[p. 57 modifica]

E m’ha dito Virgilio in ton da poæ:
Quelli che mêuan nell’ïra do Segnö
Concoran tûtti chì d’ogni çittæ.

E ben ciû che voentëa cavarcan lö
Questa sciûmmæa, perchè han l'ardente bramma,
Che se ghe cangie a döse do sò dô.

Chi no ghe mai passôu che gente gramma;
Epperciò se Caron o se lamenta
De ti, cäo Dante, ti no a mangi a lamma?

Poi a trista campagna con violenta
Scossa de temporale ûn ciæo de fêugo
A l’ha mandôu, che o dîlo me spaventa!

E mì de vedde quello brûtto zêugo,
E da-o gran lampezzä mëzo inorbïo,
Fêua de sensi cazzeìva in questo lêugo;
Comme ûn che da-o sêunno o l'è assopïo.