L'Evangêio segóndo Gioâne

←torna a-a lista di atri scriti

L'EVANGÊIO SEGÓNDO GIOÂNE , traduto da Rico Carlini

atriboîo a l'evangelista Gioâne (sécolo II dòppo a nàscita de Crìsto)
riproduçion aotorizâ da-o sciô Carlini e da ERGA câza editôa in Zêna

A Divinitæ da Paròlla

1

1 In prinçìpio gh’êa a Paròlla, e a Paròlla a l’êa dâ-arénte a Dîo e a Paròlla a l’êa Dîo^[1].

2 Lê a-o prinçìpio a l’êa dâ-arénte a Dîo^[2]: 3 tùtto o l’é stæto fæto atravèrso de lê, e sénsa de lê nìnte o l’é stæto fæto de tùtto quéllo ch’o l’exìste. 4 In lê gh’êa a vìtta e a vìtta a l’êa a lûxe di òmmi; 5 a lûxe a brìlla inte ténebre ma e ténebre no l’àn acugéita^[3]. 6 L’é vegnûo ’n òmmo mandòu da Dîo e o sò nómme o l’êa Gioâne^[4]. 7 Lê o l’é vegnûo cómme testimònio pe rénde testimoniànsa a-a lûxe, perché tùtti credésan atravèrso de lê. 8 Lê o no l’êa a lûxe. ma o dovéiva rénde testimoniànsa a-a lûxe. 9 Vegnîva into móndo a lûxe veâ^[5], quélla ch’a l’inlùmina ògni òmmo. 10 Lê o l’êa into móndo, e o móndo o l’é stæto fæto atravèrso de lê, ma o móndo o no l’à riconosciûo. 11 O l’é vegûo fra a sò génte, ma i sò non l’àn acugéito. 12 Ma a quélli che l’àn acugéito, o gh’à dæto o potêre de diventâ fìggi de Dîo: a quélli che crédan into sò nómme^[6], 13 i quæ, no da-o sàngoe, ni da-o voéi de càrne, ni da-o voéi d’òmmo, ma da Dîo són stæti generæ. 14 E a Paròlla a s’é fæta càrne^[7] e a l’é vegnûa a stâ into mêzo a niâtri; e niâtri émmo vìsto a sò glòria^[8], glòria cómme ùnico fìggio do Poæ, pìn de gràçia e de veitæ.

15 O Gioâne o ghe rénde testimoniànsa e o crîa: «Vò-u chi l’òmmo do quæ mi ò dîto: Quéllo ch’o vén dòppo de mi o m’é pasòu avànti, perché o gh’êa prìmma de mi». 16 Da-a sò perfeçión tùtti niâtri émmo riçevûo e gràçia in sce gràçia. 17 Perché a Lézze a l’é stæta dæta atravèrso o Mozè^[9], a gràçia e a veitæ són vegnûe atravèrso do Gêxo Crìsto. 18 O Segnô nisciùn l’à vìsto: pròpio o sò ùnico Fìggio, ch’o l’é into pêto do Poæ, lê o ne l’à rivelòu.

A testimoniànsa do Gioâne – 19 E quésta a l’é a testimoniànsa do Gioâne, quànde i Giudêi^[10] gh’àn mandòu da Geruzalèmme sacerdöti e levîti pe interogâlo: «Chi t’ê, ti?». 20 Lê o l’à confesòu e o no l’à negòu, e o l’à confesòu: «Mi no són o Crìsto» 21 Alôa gh’àn domandòu: «Cöse dónca? T’ê l’Elîa?». O gh’à rispòsto: «No-o són». «T’ê dónca o profêta?». O gh’à rispòsto. «No». 22 Gh’àn dîto dónca: «Chi t’ê? Perché niâtri poêmo dâ ’na rispòsta a quélli che n’àn mandòu. Cöse ti ne dîxi de ti mæximo?». 23 O gh’à rispòsto: «Mi són vôxe de un ch’o crîa into dezèrto: Preparæ a stràdda do Segnô, comm’o l’à dîto o profêta Izaîa». 24 Lô êan stæti mandæ da pàrte di farizêi. 25 L’àn interogòu e gh’àn dîto: «Perché dónca ti ti batézzi se no t’ê o Crìsto, ni l’Elîa, ni o profêta?»^[11]. 26 O Gioâne o gh’à rispòsto: «Mi batézzo con l’ægoa, ma in mêzo a voî ghe sta un che voî no conoscéi, 27 un ch’o vén dòppo de mi, a-o quæ mi no són dégno de desligâghe i sàndali». 28 Quésto o l’é acapitòu in Betània, a-o de la do Giordàn, dónde o Gioâne o batezâva. 29 O giórno dòppo, o Gioâne into védde o Gexù vegnî vèrso de lê o l’à dîto: «Vò-u li o bæ de Dîo, vò-u li quéllo ch’o lêva o pecòu do móndo!^[12] 30 Vòu-li quéllo do quæ mi ò dîto: Dòppo de mi vén ’n òmmo ch’o m’é pasòu avànti, perché o gh’êa prìmma de mi. 31 Mi no-o conoscéiva, ma són vegnûo a batezâ con l’ægoa perché lê o foîse fæto conósce in Izraêle». 32 O Gioâne o l’à réizo testimoniànsa co-o dî: «Mi ò vìsto o Spìrito Sànto chinâ cómme ’na cónba da-o çê e pösâse sórva de lê. 33 Mi no-o conoscéiva, ma chi m’à mandòu a batezâ con l’ægoa, o m’àiva dîto: L’òmmo in sciô quæ ti ti vediæ chinâ e restâ o Spìrito o l’é quéllo ch’o batézza into Spìrito Sànto^[13]. 34 E mi ò vìsto e ò réizo testimoniànsa che quésto o l’é o Fìggio de Dîo».

I prìmmi discépoli do Gexù – 35 O giórno dòppo o Gioâne o l’êa ancón la con doî di sò discépoli 36 e o l’à fisòu i éuggi in sciô Gexù ch’o pasâva e o l’à dîto: «Vò-u li o bæ de Dîo!». 37 E i doî discépoli dòppo avéilo sentîo parlâ coscì, són andæti aprêuvo a-o Gexù. 38 O Gexù alôa o s’é gjòu, o l’à vìsto che gh’andâvan aprêuvo e o l’à dîto: «Cöse çercæ?». Gh’àn rispòsto: «Ràbbi (che veu dî Mèistro), dónde ti stæ?» 38 O gh’à dîto: «Vegnî e o vediéi». Són dónca andæti e àn vìsto dond’o stâva e quéllo giórno se són fermæ da lê; l’êa quæxi quattr’ôe de dòppodisnâ. 40 Un di doî ch’àivan sentîo e paròlle do Gioâne e l’avèivan segoîo^[14], o l’êa l’Andrîa, fræ do Scimón Pêo. 41 Lê o l’à incontròu pò-u prìmmo sò fræ Scimón e o gh’à dîto: «Èmmo atrovòu o Mescîa (ch’o veu dî Crìsto)»^[15] 42 e o l’à portòu da-o Gexù. O Gexù o l’à fisòu i éuggi sórva de lê e o gh’à dîto: «Ti t’ê o Scimón, o fìggio do Gioâne; ti te ciamiæ Cêfa (che veu dî Pêo)»^[16]. 43 O giórno dòppo o Gexù o l’àiva stabilîo de partî pi-â Galilêa; o l’à incontròu o Féipo e o gh’à dîto: «Vêgnime aprêuvo». 44 O Féipo o l’êa de Betsàida, a çitæ de l’Andrîa e do Pêo^[17]. 45 O Féipo o l’à incontròu o Natanæle^[18] e o gh’à dîto: «Èmmo atrovòu quéllo do quæ o l’à scrîto o Mozè inta Lézze e i Profêti, o Gexù, fìggio do Giöxèppe de Nàz- aret». 46 O Natanæle o l’à dîto: «Da Nàzaret peu mâi vegnî quarcösa de bón?» O Féipo o gh’à rispòsto: «Vêgni a védde». 47 O Gexù intànto, vìsto o Natanæle ch’o ghe vegnîva incóntra, o l’à dîto de lê: «Vò-u li un de Izraêle into quæ no gh’é falsitæ». 48 O Natanæle o gh’à domandòu: «Cóme ti fæ a conóscime?». O Gexù o gh’à rispòsto: «Prìmma chò-u Féipo o te ciamésse, mi t’ò vìsto quànde t’êi sott’a-o fîgo». 49 O Natanæle o l’à replicòu: «Ràbbi, ti t’ê o Fìggio de Dîo, ti t’ê o rè d’Izraêle!»^[19]. 50 O Gexù o gh’à rispòsto: «Perché mi t’ò dîto d’avéite vìsto sott’a-o fîgo, ti ti créddi? Ti ti vediæ cöse bén ciù grénde de quéste!». 51 Dòppo o l’à dîto: «Mæ veitæ, mæ veitæ mi ve dìggo: voî vediéi o çê avèrto e i àngei de Dîo montâ e chinâ in sciô Fìggio de l’òmmo»^[20].

2

E nòsse de Câna – 1 Tréi giórni dòppo gh’é stæto ’n spozalìçio a Câna^[21] inta Galilêa e gh’êa a moæ do Gexù. 2 A-e nòsse o l’é stæto invitòu o Gexù ascì co-i sò discépoli. 3 Intànto l’é vegnûo a mancâ o vìn e a moæ a gh’à dîto: «No gh’àn ciù de vìn». 4 E o Gexù o gh’à rispòsto: «Cöse gh’ò da fâ con ti dònna^[22], a mæ ôa a no l’é ancón arivâ ». 5 A moæ a dîxe a-i servitoî: «Fæ quéllo che lê o ve diâ».

6 Gh’êa li sêi giâre de prîa^[23] pi-â purificaçión di Giudêi, e ògnidùnn-a a contegnîva quæxi duxénto lîtri. 7 E o Gexù o gh’à dîto: «Inpî d’ægoa e giâre», e l’àn inpîe scìnn- a-a zìnn-a. 8 O gh’à tórna dîto: «Òua pigiæne e portæne a-o méistro de töa». E lô ghe l’àn portæ. 9 E dòppo avéi asazòu l’ægoa diventâ vìn, o méistro de töa, ch’o no savéiva de dónde o vegnîva (ma o savéivan i servitoî ch’àivan pigiòu l’ægoa), o l’à ciamòu o spozòu 10 e o gh’à dîto: «Tùtti sèrvan da prinçìpio o vìn bón e, quànde són in pitìn a l’êuio, quéllo mêno bón; ti in càngio t’æ tegnûo o vìn bón pe ùrtimo». 11 Coscì o Gexù o l’à comensòu co-i sò miàcoi^[24] inta çitæ de Câna de Galilêa, o l’à manifestòu a sò glòria e i sò discépoli àn credûo in lê. 12 Dòppo sto fæto chi, o l’é chinòu zu a Cafàrnao insémme con sò moæ, i fræ e i sò discépoli e se són fermæ la sôlo dötréi giórni.

O Gexù a Geruzalèmme – 13 S’avixinâva intànto a Pàsqua di Giudêi e o Gexù o l’é montòu a Geruzalèmme^[25]. 14 O l’à atrovòu into ténpio génte ch’a vendéiva beu, pêgoe e cónbe, e i bancòuti asetæ a-o bànco. 15 Fæto alôa ’na scuriâ de teragnìnn-e, o l’à caciòu tùtti fêua da-o ténpio co-e pêgoe e i beu; o l’à caciòu pi-â tæra i dinæ di bancòuti e o n’à inversòu i bànchi, 16 e a-i venditoî de cónbe o gh’à dîto: «Portæ vîa ste cöse chi e no fæ da câza de mæ Poæ ’n pòsto de mercòu». 17 I discépoli se són aregor- dæ che l’éa stæto scrîto: o scrópolo pi-â tò câza o me divöra. 18 Alôa i Giudêi àn pigiòu a paròlla e gh’àn dîto: «Quæ ségno ti ne móstri pe fâ ste cöse chi?» 19 O gh’à rispòsto: «Deruæ sto ténpio chi e inte tréi giórni mi o tîo tórna sciù». 20 Alôa i Giudëi gh’à dîto: «Sto ténpio chi o l’é stæto costruîo in quarantesêi ànni e ti in tréi giórni ti o tîi tórna sciù?». 21 Ma lê o parlâva do ténpio do sò còrpo. 22 Quànde dòppo o l’é resuscitòu da-i mòrti, i sò discépoli se són aregordæ ch’o l’àiva dîto quésto, e àn credûo a-a Scritûa e a-a paròlla dîta da-o Gexù. 23 Intànto ch’o l’êa a Geruzalèmme pi-â Pàsqua, inte ’na fèsta tànti che vedéivan i ségni ch’o fâva, àn credûo into sò nómme. 24 Ma o Gexù o no se confiâva con lô, perché o conoscéiva tùtti 25 e o no gh’àiva de bezéugno che quarchedùn o ghe désse testimo- niànsa in sce ’n âtro, defæti lê o savéiva quéllo che gh’é inte ògni òmmo.

3

O Nicodêmo – 1 Gh’êa fra i farizêi ’n òmmo ciamòu o Nicodêmo, un di càppi di Giudêi^[26]. 2 Lê o l’é andæto da-o Gexù, de néutte, e o gh’à dîto: «Ràbbi, niâtri sémmo che ti t’ê ’n méistro vegnûo da Dîo; nisciùn defæti o peu fâ i ségni che ti fæ ti, se Dîo o no l’é con lê». 3 O gh’à rispòsto o Gexù: «Mæ veitæ, mæ veitæ mi te dìggo, se un o no rinàsce da l’èrto^[27], o no peu védde o régno de Dîo». 4 Gh’à dîto o Nico- dêmo: «Comm’o peu ’n òmmo nàsce quand’o l’é vêgio? O peu fòscia tornâ ’na segónda vòtta inta pànsa de sò moæ e nàsce tórna?». 5 Gh’à rispòsto o Gexù: «Mæ veitæ, mæ veitæ mi te dìggo, se un o no nàsce da ægoa e Spìrito, o no peu intrâ into régno de Dîo^[28].

6 Quéllo ch’o l’é nasciûo da-a càrne o l’é càrne e quéllo ch’o l’é nasciûo da-o Spìrito o l’é Spìrito. 7 No stâte a mâvegiâ se mi t’ò dîto: dovéi rinàsce da l’èrto. 8 O vénto o sciùscia dond’o veu e ti ti ne sénti a vôxe, ma no ti sæ de dond’o vén e dond’o va: coscì o l’é ascì de chi l’é nasciûo da-o Spìrito.». 9 À continoòu o Nicodêmo: «Comm’o peu acapitâ quésto?». 10 Gh’à rispòsto o Gexù: «Ti t’ê méistro inte Izraêle e no ti sæ ste cöse chi? 11 Mæ veitæ, mæ veitæ mi te dìggo, niâtri parlémmo de quéllo che sémmo e testimoniémmo quéllo ch’émmo vìsto; ma voî no acugéi a nòstra testimoniànsa. 12 Se mi ve parliö de cöse da tæra^[29] e voî no me crediéi, cómme poriéi crédde se mi ve parliö de cöse do çê? 13 Pû nisciùn l’é mâi montòu in çê, fêua chò-u Fìggio de l’òmmo ch’o l’é chinòu da-o çê. 14 E comò-u Mozè o l’à inalsòu o serpénte^[30] into dezèrto, coscì bezéugna ch’o ségge inalsòu o Fìggio de l’òmmo 15 perché chi crédde in lê o l’àgge a vìtta etèrna». 16 Defæti Dîo o l’à vosciûo tànto bén a-o mòndo da dâ o sò ùnico Fìggio perché chi crédde in lê o no mêue, ma o l’àgge a vìtta etèrna. 17 Dîo o no l’à mandòu o Fìggio into móndo pe giudicâ o móndo ma perché o móndo o se sàrve atravèrso de lê. 18 Chi crédde in lê o no l’é condanòu; ma chi no crédde o l’é za condanòu perché o no l’à credûo into nómme de l’ùnico Fìggio de Dîo. 19 E o giudìçio o l’é quésto: a lûxe a l’é vegnûa into móndo ma i òmmi àn preferîo o scûo a-a lûxe, perché e sò òpere êan gràmme. 20 Defæti chi fa o mâ, o l’òdia a lûxe e o no vén a-a lûxe perché no ségian descovèrte e sò òpere. 21 Ma chi òpera a veitæ o vén a-a lûxe, perché ségge ciæo che-e sò òpere són stæte fæte in Dîo.

A nêuva testimoniànsa do Gioâne o Batìsta – 22 Dòppo sti fæti chi o Gexù o l’é andæto co-i sò discépoli inta región da Giudêa; e la o s’é trategnûo con lô e o batezâva. 23 O Gioâne ascì o batezâva a Enón^[31], vixìn a Salìm, perché gh’êa la asæ ægoa; e a génte a l’andâva a fâse batezâ. 24 O Gioâne defæti o no l’êa ancón stæto mìsso in prexón. 25 A l’é nasciûa alôa ’na discusción fra i discépoli do Gioâne e ’n Giudêo rigoàrdo a purificaçión. 26 E coscì són andæti da-o Gioâne e gh’àn dîto: «Ràbbi, quèllo ch’o l’êa con ti da l’âtra pàrte do Giordàn, e a-o quæ ti t’æ réizo testimoniànsa, vò-u li o batézza lê ascì e tùtti côran da lê». 27 O Gioâne o gh’à rispòsto: «Nisciùn peu pigiâse quarcösa s’o no gh’é stæto dæto da-o çê. 28 Voî mæximi me séi testimònni che mi ò dîto: No són mi o Crìsto, ma són stæto mandòu avànti a lê. 29 Chi gh’à a spozâ o l’é o spozòu; ma l’amîgo do spozòu, ch’o l’é prezénte e o sta a sentî, o l’é pìn de giöia a-a vôxe do spozòu Òua sta mæ giöia a l’é conpîa. 30 Lê o dêve crésce e mi diminoî. 31 Quéllo ch’o vén da l’èrto o l’é a-o de sórva de tùtti; ma chi vén da-a tæra, o l’apartêgne a-a tæra e o pàrla da tæra. Quèllo ch’o vén da-o çê o l’é a-o de sórva de tùtti. 32 Lê o testimònia quéllo ch’o l’à vìsto e sentîo, escì nisciùn o l’açètta a sò testimoniànsa; 33 ma chi n’açètta a testimoniànsa, o certìfica chò-u Segnô o dîxe o vêo. 34 Defæti quéllo che Dîo o l’à mandòu o ripête e paròlle de Dîo e o da o Spìrito sénsa mezûa. 35 O Poæ o veu bén a-o Fìggio e o gh’à dæto ògni cösa inta màn. 36 Chi crédde into Fìggio o gh’à a vìtta etèrna; chi no òbedìsce a-o Fìggio o no vediâ a vìtta, ma a ràggia de Dîo a l’é sórva de lê».

1. 1: 1 – sta introduçión chi a l’é in realtæ ’n mâvegiôzo cànto de löde, ch’o l’acénna i témmi prinçipâli de l’evangêio e a se capìsce do tùtto a-a fìn da letûa de tùtto o lìbbro. “Paròlla” a corispónde a-o grêgo Logos, chò-u l’é asæ uzòu inta filozofîa grêga de quélli ténpi, ma che o Gioâne o l’inténde a-a lûxe de l’Antîgo Testaménto (crf. Provèrbi 8, 22-36; Siràcide 24, 1-31) e da tradiçión crestiànn-a. “Paròlla” o l’é o Gexù (v. 14) perché “Paròlla” do Poæ, de lê rivelatô e manifestaçión perfètta (14, 9), da mæxima natûa de Dîo, ma da lê spartîo cómme persónn-a (cfr. Sapiénsa 7, 22-27).
2. 3 – inte l’Antîgo Testaménto l’é sotoliniòu a poténsa ch’a crêa a Paròlla do Segnô, ch’a l’é rivelaçión ascì.
3. 5 – o scûo són e poténse do mâ che s’òpónn-an a-o Segnô, e ciù in concrêto, i òmmi gràmmi.
4. 6 – o Gianbatìsta.
5. 9 – a lûxe “vêa” into sénso de “pìnn-a”.
6. 612 - crédde into nómme do Crìsto l’é açetâ o mistêro da sò persónn-a.
7. 713 – l’òrigine divìnn-a do credénte a l’esclùdde ògni afinitæ con l’òrìgine da-a càrne.
8. 814 – a glòria do Crìsto a l’é a manifestaçión da sò divinitæ.
9. a Lézze a no dâva a gràçia e a no l’êa a veitæ, ò sæ a perfeçión da rivelaçión, comò-u l’é o Gexù.
10. o Gioâne o no distìngoe tùtte e corénti da religión di Ebrêi de quélli ténpi – farizêi, saducêi, e âtri – ma o l’ìndica tùtto inte ’na vòtta a clàsse dirigénte d’Izraêle.
11. o profêta o l’êa quéllo aspêtòu segóndo a profeçîa.
12. o bæ de Dîo o l’é a vìtima ch’a scancèlla o pecòu.
13. o Gioâne o no conoscéiva o Gexù into sénso che, pe dâghe pùblica e inportànte testimoniànsa, o l’àiva de bezéugno de ’n’indicaçión divìnn-a.
14. l’âtro discépolo o l’êa o mæximo Gioâne.
15. Crìsto, inta léngoa grêga, o veu dî o Vónto, o consacròu.
16. Cêfa, inte l’aramàico, veu dî prîa, ròccia. Inte quélli ténpi sto nómme chi o l’êa sconosciûo. Inta Bìbia, cangiâghe o nómme veu dî diventâ o padrón de quarchedùn, dâ ’na direçión nêuva a-a sò vìtta.
17. Betsàida a l’êa in sciâ rîva nòrd-orientâle do lâgo de Tiberìade.
18. Natanæle o l’é l’apòstolo Bertomê.
19. dî rè d’Izraêle l’é cómme dî o Mescîa.
20. Aluxón a-a vixón do Giacóbbe. I discépoli aviàn de âtre prêuve in sciâ divinitæ do Crìsto.
21. Câna a l’êa a nòrd de Nàzaret.
22. Dònna o l’é ’n sorvenómme inportànte. E paròlle do Gexù inta Bìbia, ìndican che lê o voriæ refuâ sotintéixi inte l’intervento da Màia.
23. chi “barî” a l’é ’na mezûa de capaçitæ ma no l’é dæto savéi quant’a vàiva.
24. miâcoi: inta léngoa grêga “ségni”, perché dîxan da poténsa divìnn-a do Crìsto e da sò òpera de sarvéssa
25. o Matê e o Màrco métan sto fæto chi inte ’n âtro ténpo, fòscia perché lô pàrlan da misción do Gexù a Geruzalèmme sôlo a-a fìn da sò vìtta
26. o Nicodêmo o l’apartegnîva a-o scinédrio in qualitæ de dotô (da Lézze).
27. l’espresción “da l’èrto” a poéiva voéi dî “tórna” comm’o l’inténde o Nicodêmo.
28. l’ægoa e o Spìrito ìndican o batæximo crestiàn; in càngio de “régno de Dîo” o Gioâne o pàrla de sòlito de vìtta etèrna che, co-a gràçia, a coménsa in sciâ tæra
29. e cöse da tæra són e realtæ sorvianaturâli inta vìtta de l’òmmo.
30. o serpénte o l’êa scìnbolo de sarvéssa.
31. a localitæ a no l’é stæta identificâ con çertéssa.