A Diviña Comédia/Inferno/Canto VII
| ←Canto VI | A Diviña Comédia de Inferno - Canto VII |
Canto VIII→ |
| (Stampaja da Zoentù - 1909) |
In to pòrco cannoëzo trunca a voxe
Virgìlio a Prûto; e doppo i Poëti van
Ao quarto Çèrcio. Li gh’ han nœva cruxe
I pròdighi e i avari: a sponciâ stan
Di scœggi; e cu’ -i stöloín spessi e ben crûi,
O dûo castigo ciù àspeo ancon se fan.
De l’ Ira e de l’ Invidia gh’ è poi i lûi.
Çèrcio IV. 1 Prûtón guardián do rœu — 16 Avari e pròdighi —67 A Fortûn-a — Çèrcio V. (Stixe, — 97 Róggio e riä e stagno — 109 Iracundi.
1 « Pape Satán, Pape Satán, Alèppe »
Comença Prûto cun voxe de ciòçça ;
Capisce o mæ Dottô o zerbo da tèppe,
4 E pe animâme o fa : « L’ é a voxe gròssa,
Ma ninte poïa ! impedî o no porriä
Che ti kiñi da questa a l’ atra fòssa ».
7 Dòppo o se vòrta a quella micca insciä,
Dixendo: « Taxi li, maréyto lü’ !
Ròdite, giáscia l’ aggio, e no çillâ.
10 No abréttio zù kinemmo in te l’ orrô:
Coscì se vœ là duve Michê, in guèra,
O l’ ha astallòw di özaddi o reo fûrô.
13 Quä’ e véye inshæ da o vento, quando o sfèra,
Cazzan comme straççoín, se l’ ærbo o sciacca,
Tä’ quella béstia crûa a l’ é kéyta in tèra.
16 Allôa kinemmo zù in ta quarta stacca,
Ciù zù piggiando da dolente riva,
Che o mâ’ de l’ ûniverso arrëo a l’ insacca.
19 Ah ! giûstiçia de Dio ! chi mai ghe stiva
Kí, peñe tæ, che me fan tiâ zù e grunde ?
Perchè l’ è a nostra curpa scì cattiva ?
22 Comme surva Cariddi fan e unde,
Ch’ ûña a se franze, se ûña atra a n’ intòppa;
Coscì kí a gente a se bœtta e prefunde.
25 Mai, comme kí, no hò visto gente tròppa
Da ûña parte e da l’ atra (öh che sciaratti !)
Cu’ o pëto ’ ötando peyzi, stracca e sòppa.
28 Incuntro lô s’ asbriâvan come matti ;
E poi sbraggiava ognûn, virando indietro:
« Cöse ti tëgni ? » e « ¿ Cöse ti stralatti ? »
31 Coscì inderrê tornávan pe o rœo tetro,
De çà e de là, vèrso l’ opòsto punto,
Sempre scöxíndose cu’ o stesso metro.
34 Quando a mòbba a l’ ëa a mëzo çèrcío, appunto,
Arrivâ, a l’ atro ciòcco a se vortava ;
E mi, ch’ aveyvo o cœ squæxi compunto,
37 « Meystro » — esclammo — « Chi a l’ é sta ciûzma scciava?
Dimme se tûtti en cëghi i tonsûræ,
Ch’ en da’ nostra scinistra in te ’ sta cava?»
40 E a mi lê : « Tûtti guèrsci, in mæ veytæ,
Sun stæti tanto, in ta sò vitta primma,
Che fœa do giûsto han mançinòw dinæ.
43 Cæo a sœ voxe a ô sbraggia, in triste rimma,
Quando ai duî punti arriva a rabbadáya
Duve a contraja parte a î sparte e abímma.
46 Cëghi en ’ sti kí, che no han de cavelláya
In sce a sò testa, e Pappi e Cardinali,
Tra chi Avariçia a fa a sò suverciáya ».
49 E mi: « Méystro, dï ûn pô, fra questi tali
Duviæ ben reconósce quarched’ ûn,
Ch’ o l’ è arrestòw bullòw da questi mali.
52 E a mi lê : « O tò penscëro o no é öportùn,
Che a vitta egoista che suççi a î ha réyxi,
Tûtti a î confunde kí in te l’ ære brùn.
55 Ao ciòcco sença fin vegniän cu’ i péyxi ;
I pròddighi sciortiän da’ sepurtûa
Peæ tûtti arrèo : cu’ o pûgno stréyto i raeyxi.
Mâ dâ, e mâ tegnî, a vitta segûa
Gh’ han levòw, e î han missi in te ’ sta çûffa,
Che no te stajö a dî comme a l’ é crûa.
Figgio, ti pœ vey kí quanto a l’ è bûffa
A dûrata do ben che dà a Fortûña,
Pe chi l’ ûmaña gente a s’ abbarûffa.
Che tûtto l’ öu che gh’ é sutto da Lûña
E che ghe sä, de queste ánime stanche
O no ne porriæ fâ pösâ manco ûña ».
« Méystro » — mi ghe respondo — « dâmme-e gianche!
Questa Fortûña, de chi aoa ti tocchi,
Perchè mai i ben do mundo a l’ ha in te branche?«
E lê o me dixe: « Ö comme mai sey aucchi!
L’ è pròpio l’ ignorança chi v’ offende!
Cu’ a mæ raxon vœggio che ti t’ imbucchi :
Quello, de chi o savéy, tûtto o trascende,
Fæto o l’ ha i Çê, dándoghe chi î condûxe,
Scicché ogni parte a ogni atra parte a splende,
Ben distribuíndo egualmente a sò lûxe ;
E, in mòddo scìmile, ai sprandoï mondani
Depûtòw o gh’ ha, zù, ûña ministra e dûxe,
Ch’ a permûtesse a tempo i beni vani
De gente in gente, da cà móscia in míscia,
Fœa da potença di sèximi ûmani :
Coscì impera ûña gente, e l’ atra a striscia,
Ao sò giûdíçio currindo derrê,
Che ascozo o l’ è comme in te l’ èrba a bíscia.
Ni contrastâ porriësci mai cun lê :
Lê a provvedde, lê a giùddica, a proségue
O regno sò, comme fan i atri dê’ .
E sœ permûttaçioín no dan de trégue :
A neçessitæ a â fa ëse velôxe ;
Coscì, spesso, ûn reméscio a l’ atro o ségue.
Lê a l’ è quella chi è tanto missa in cruxe
Sciña da chi dovieyva dâghe lòde,
Metténdola ao landón e in mala voxe.
94 Ma lê biata a no sente, ni a se ròde !
Cu’ è primme atre criatûe, tûtta contenta,
A gïa a sò sfera, e feliçe a se â göde.
97 Ma omai kinemmo a ûña ciù crûa tormenta ;
Cazze ogni stella zà, che in sciù curríva
Quand’ ëo vegnûo : lascemmo ’ sta rûmenta »
100 Li scompassemmo o çèrcio, a l’ ätra riva,
Surva ûn róggio chi bugge, e se revèrsa
Zù pe un riä’ sgrœzzo, chi da lê deriva.
103 Stúrbia gh’ é l’ ægua e d’ ûn cô cumm’ a pèrsa
E noî, seguindo o curso de unde bixe,
Zù se mettemmo pe ûña strä’ diversa.
106 O fa lazzù ûn gran stagno ciammòw Stixe
Questo riä’ tristo, quando o l’ é kinòw
Ao pê de quelle gramme ciazze grixe.
109 E mi, che stavo a ammiâ cun l’ œggio affiòw,
Veggo de gente imbrattæ in to pätán
Li pettanûe cu’ ûn morciôn lungo tiòw.
112 Se ê davan fra de lô, no diö cu’ e man,
Ma cu’ a testa, e cu’ o pëto, e de pessæ,
Sguarrándose cu-i denti, zù, a ûzo can.
115 Me dixe o Méystro: « Li se ve’ , cäo bæ,
Chi in vitta s’ é lasciòw vinçe da l’ ira,
E vœggio ancon che pe çêrto ti cræ,
118 Che ao fundo gh’ é da gente chi suspira,
E mette tûtta l’ ægua in bullezzûmme :
Te ô dixe l’ œggio, se a sciô d’ ægua o mira.
121 Mugúgnan li : « Trista in to düçe lûmme
L’ é stæta a nostra cëa.... oh che nesciô!
Beziggæ drento da ûn astiozo fûmme....
124 Ne fà aoa tristi questo scûo brûttô ».
Quest’ inno se garlezzan in ta güa :
No pœan parlâ, e solo fan do fô ».
127 Ûn grand’ ærco virâ ne tocca, allôa,
Da puçça, fra o berniçço e a riva secca,
Vortando i œggi a chi da bratta ingüa,
130 Shiña ai pê d’ ûña ture a ûzo Mecca.