Rimme taggiasche/L'antico valore de gli huomini di Taggia
←Ra prefazion | Rimme taggiasche de L'antico valore de gli huomini di Taggia |
Lettera di Nofaste Sorsi→ |
eddito da E.G. Parodi e G. Rossi into Gior. Stor. Lett. da Lig. - IV, 1903. Inte notte e differense rilevæ da-o Parodi tra a stampa e o manoscrito. ↑torna a-a lista di atri scriti |
L’ANTICO VALORE
DE GLI HUOMINI DI TAGGIA
I.
Re donne, ri huomi[1], e ri buzarri humoi
Dra nostra Terra int’esti versi canto:
Ra raggia, re giasteme, e ri doroi,
Ra stizza, ra pranetta[2], e ro gran chiainto;
Ro barbotà de quei[3] grossi buffoi,
Digo de quei, che se vantavan[4] tanto
Per tutto dond’i n’eira[5], e int’ogni luogo
De vorrè mette Taggia à sangue, e fuogo.
II.
Per zò, Madonna Santa de Caneo,
Zà che dro nostro luogo i sei sostegno,
E San Beneito[6], voi, ch’à l’Ereixeo[7]
Lasciassi un' arregordo[8] cosi degno,
Faime grazia, e fauò, si ben son reo,
Che mi posce dì zò senza desdegno,
Ch’à ve prometto, e ve l’attenderò
Vegnive à visità, com’a porrò.
III.
E voi nostri parenti, e nostri amighi,
Voi, che ra nostra Patria tanto amai,
Ve prego à smentegàve ri aotri intrighi,
E soramenti a zò stà apparegliai,
E nò ve vegne in cuò noixe, ne fighi,
O sean de l’Arma, ò sean d’horti, ò dri Prai,
O sean de Beuzi, ò dra Bruxà[9], ò dre Zotte,
O berorfe, ò gianchette, ò brigliazzotte.
IV.
Nò stè[10] à pensà ne à fighe, ne à castagne
Nò stè à pensà ne à fave, ne à faixoi,
Nò stè à pensà ne à torta, ne à lasagne,
Ne à crosetti tirai, ne à maccarroi,
Nò ve vegne in cuò l’aigua dre vivagne,
Quando de stae fan quei grossi caroi,
Mà ch’i[11] drizzai re oreglie, e ro cervello,
E lasciè[12] andà ro resto à ro bordello.
V.
Tegnì donca serrao tutti ro morro,
E stai ben chiuti[13] senza mai renzà[14];
E s’ò ghe fosse ben carche modorro[15],
Che nò vorresse mia stà cousa fà,
Cacciaighe zù dra gora un grosso porro,
Per poèghe stoppà quella canà;
Stai donca quei, che mi comenzo hauò
Dra nostra Terra a’ dì ro gran varò.
VI.
Tutte re carte mi hò scartabellao,
Per vè com’a’ dovea scriv’esta historia,
Autoi de tutte sciorte hò[16] studiao,
Per aguzzàme meglio ra memoria,
Mà quando mi hò ben zò considerao
Nò trovo mia d’havè chiù bella groria,
Se nò, che zò, ch’in Taggia eira seghìo.
In ra lingua[17] Taggiasca sea capìo.
VII.
Dovei donca savè, che dre garee
Se ne vegnìn pe ra Riveira armae,
Chiène fia à l'orlo de persone ree,
De gente crue, de gente accoventae;
A Monego den fondo inte què pree,
E lì i beven, e cosi invriagae
Vouzen re vere, e fan vogà ro remo
Per arrivà quanto prima à San Remo.
VIII.
Mi nò ve stago à dì, chi sea esta gente,
Per nò stà à refrescà re chiaghe antighe,
Che ne vegnì cosi mattescamente
Per vorrene robà re nostre fighe,
Perche ro me caprizio è soramente
Dì ro varò dre nostre gente amighe,
Azzò ch’assai da rente, e da lontàn
Ra Patria sea lodà co ro Pantàn.
IX.
Zointe donca à San Rem o i l'abbotina,
Imaginaive voi zò, ch’i ghe fesse.
A Taggia despiazea, che ra veixina[18]
Terra, e amiga assai cosi se stesse,[19]
Mà pezo ghe savea, che ra mattina
Dro l'un de man besuogna succedesse
Un’aotro caixo giusto[20], e foscia pezo
A Taggia, s’ò no gh’eira un gran buon mezo.
X.
Ro buon mezo, ch’havè Taggia allantora,
Eira l’aggiuto dro nostro Segnò,
Ra Madonna dapoi nostra Segnora
Mi no ve stago a dì dro sò amò.
E perche Sant’Andrea è depeinto fuora,
No mà per zò, ch’ò fè per noi lantò?[21]
San Beneito[22], ello è sì, ch’in Taggia è nao,
Ve lascio crè, s’ò n’haverà aggiutao.
XI.
Ghe nasce ancora e si dra gente assai,
Ra qua no teme fumo de crosetto,
E no pensassi mia, ne cressi[23] mai
Dagh’ad intende, ch’una vexa è un[24] petto,
Mà mettemo à ra banda esti parlai,
Perche ri Turchi n’han visto l’effetto,
E dri Turchi, e dri aotri, che mi taixo,
I ghe ven presto si, ma parte adaixo.
XII.
Fen donca presto in Taggia parlamento,
E se concruse de mandàghe à dì,
Ch’i no ne voglien[25] dà tanto spavento,
Perch’à s’inzegnaremo de compì,
Mà i no poèn rompì[26] ro sò talento,
Perch’i voxen per forza esti vegnì,
E recusàn ri patti, e ri dinai
Criendo, à ve vorremo abbottinai.
XIII.
Quando ro parlamento intese zò,
Tutti d'accordio s’addentàn ro dio,
Senza stà mia à cercà ne zò, ne lò,
Senza stà mia à dì, daime da fio,
Ma tutti co ra mente, e co ro cuò
Comenz’in zenoglion à pregà Dio,
Che ghe voglie mandà quella giornà
Vittoria contra gente si arraggià.
XIV.
E mentre i cercan[27] de spartì ra gente,
Per metterà a’ ri posti à guardià,
Torna ra spia, dighendo, i son chi rente,
Ο n’è chiù tempo, de stà chi à ciancià;
Tutti corren à cà subitamente,
Chi piglia ra labarda, e chi ra spà,
E chi ra frondorina, e cazzafrusto,
Chi l’archebuixo, per tirà chiù giusto.
XV.
O che gran cuò dro nostro buon Benaia!
Subito, ch’ò sentì sta bruta nova,
L’insci de fuò, passand’in trà sà braia,
Per poèri attaccà derrè à ra cova;
O se vouze in derrè, dixe, e una baia,
Mi voglio esse ro primo à fane prova,
Seghìme tutti, e no ve dubitai,
Ch’à ve ri dago ancuoi tutti amazzai.
XVI.
Quando barba Vincenso Calidon
Vè che Benaia è stao ro primo à insci,
Comenza à giastemà Peiro de Gion,
Che ro vorreva à tutti muoi tegnì.
O se ghe vouze, e ghe dà un mostazzon,
Piglia, ghe dixe, e godiro[28] per mì,
Te mostrerò con chi haverai à fà,
Zà che de tanto honò me vuoi privà.
XVII.
L’insci donca de fuò con tanta stizza,
E si se vouze à quei, ch’eiran[29] con ello,
Ghe dixe, mi ne voglio fà[30] suscizza,
Mi ri voglio scanà con sto cotello;
No dubità, Zane Maria Pelizza,
Metti buon cuò, stamene pù in cervello,
E se ti vouzi mai fazza in derrè,
Mi te caccio stà spà d’in tro perè.
XVIII.
Te ghe ra ficco tutta, à ra fè santa,
Se ti ei si matto de votà ra schena,
Mi te passo ra ventre tutta quanta,
E te ra garbo com’una[31] mezena;
No gh’è nexun, che nò voglie aotretanta,
S’ò no seghe, provà da este mae pena,[32]
E per nexun no ve ro mando à dì,
Mà con ra bocca hà ve ro digo mi.
XIX.
O no besuogna fà de strechezon,
O no besuogna mia zogà de testa,
Ne besuogna mirà de[33] sguerzezon,
Se mi à buon’hora v’anunzio ra festa,
E nexun vaghe là com’un chiorlon,
Mà tutti staghen[34] co ra mente lesta,
Che s’à m’accorzo, che se voute fazza
Mi ve spetazzo com’una fugazza.
XX.
Zane Maria Pelizza saota xù
Con fase ben vegnì re vene grosse,
Te pensi[35], dixe, d’esse nomà tù,
Ch’haglie covèa de fa berrette rosse?
Viremo ancuoi, chi se mostrerà chiù
Varente, e chi haverà chiù buone posse,
Oxù no chiù, ch’à ro viremo ancuoi,
Chi se serà portao meglio de noi.
XXI.
Andemo[36] donca con gran vigorìa,
Ch’à n’hamo tutti chiù che tù covèa;
Ro campanin sonava ra stremìa
Per poè imbarlugà quella[37] Lovèa.
I se ne van con una bravarìa
Con l’arme in spalla, e ra spà à ra corrèa,
E s’acciatàn[38], senza parlà, derrè
De quella[39] cà, ch’è la à ro monastè.
XXII.
Vinticinque[40] huomi soli eiran trà tutti
Quei, che con Calidon fen l'imboscà,
E stavan quei, che[41] pavan tanti mutti
Senza stà mai trà d’elli a raixonà,
Pensando de taglià come presutti
Quella[42] marmaglia cosi accoventà,
E damentri, ch’i pensa a sto lavò,
I ri ven sparegà con gran furò.
XXIII.
Arrivai donca a Santa Cattarina
Maralaido veixin a ro fossao,
De da a quelli menchioi grossa rovina
Ogn’un dri nostri assai s’è affatigao;
In te quei vinticinque Cardellina
Stava ello e si[43], come ri aotri, acciattao,
A Benaia se vouze[44], e a Calidon
Besuogna, dixe, adesso fà da buòn.
XXIV.
E cosi comenzàn tutti a sparà
Contra quelli[45] forfanti tradittoi,
E parea giusto, che quello[46] tirà
Fosse rebombo de grossi canoi;
I tornàn poi subito a carregà,
E assai dre voute fen d’esti lavoi,
E tanto fen, ch’i n’amazzàn pareglie
De quelle gente re chiù asperte, e veglie.[47]
XXV.
E quand’i havèn ben ben scaramuzzao,
Tutti se[48] retiràn verso ra Terra;
I nostri montàn xù pe ro fossao
Per finì con buon cuò que dì ra guerra,
E dri Taggiaschi nexun fò afferrao
Mà dri nemixi n’andàn cento[49] in terra,
E s’a diesse ben, ch'eiran[50] de chiù,
I ve ro poei[51] ben crè, creivero pù.
XXVI.
Corpo dra gatta: come s’è portao
Ro valoroso Moro Berrezin:[52]
Ve stupiressi d’est’huomo honorao,
Che schiopettau’ attorno què camin;
L'è ben ra veritae, che ro fossao
I ro pigliàn, perch’i havean dri veixin,
Ch’i ghe mostravan’ com’i devan fà
A quella gente tanto indiavorà.[53]
XXVII.
L’è ben ra veritae ancora e sì,
Che chiù de cento ghe lascian ra pelle,
Quand’i havèn faito esta cousa cozzì
I s’inviàn xù verso re capelle,
E giastemàn squasi tutto ro dì
Ro Sò, ra Luna, o Cè, l’Aria, e re Stelle,[54]
E ghe vegnì covèa de dà in derrè,
Quando re porte i comenzàn a vè.
XXVIII.
No se pensavan[55] mai, che Taggia havesse,
Ne re muraglie, ne ri bastion,
Mà i se crevan seguro, ch’a ne stesse[56]
Sempre à dormì com’un gatto maimon,
Mà quando i vèn[57] da poi ch’ogn’un se messe
A re muraglie con buoi moschetton,
Se spaventàn, e se cagh’in tre braghe,
Quando ra Terra comenz’à dì, daghe.
XXIX.
Con tutto zo’ cosi à ra baballà,[58]
Senz’orde, e senza regola de guerra,
S’accostan tutti presto per montà
Pe re muraglie xù dra nostra Terra,
Mà nò ghe rescì mia sto sò bravà,
Ch’i smerigli ne messen cento in terra,
Pareglie e si restàn co ro cù in xù,
Parte a gambe levàe cazevan zù.
XXX.
Quand’i ven[59] zò restàn tutti confusi[60],
E come fuora d’elli imbarlugai,
Re donne buttàn via re roche, e i fusi[61]
Per rompì ben re lerfe à sti affamai,
E in scangio van porzendo ri archebusi[62]
E re arme besuognose à i paesai,
Azzò ch’i posce imbarlugà quei furbi,
Cavàghe ri ogli à tutti, e fari lurbi.[63].
XXXI.
E v’asseguro, ch’i no gh'amollàn,
Creivero, senza famero zurà,
Perche tutli ri nostri paesan
Se ne pigliàn una buona panzà
De vendicàse contra de quei Can,
Contra quella marmaglia aveninà,
In fin tutti i fen ben ra parte sua
Re donne, ri huomi, e ra gente menua.
XXXII.
O feggiedin[64]: chi se porrà mai crè,
E chi se porrà mai imaginà,
Come se deportasse à esto mestè
Messè Michè priò, con Perzivà?
E se chiù per menùo vorrei savè
Zò, ch’haiglie faito ra nostra Brigà
Sacchiei, ch’ò n’è mai stao nexun in guerra
Chiù valoroso de Martegaterra.[65]
XXXIII.
E què varente, e bravo Tomasin,[66]
Che da noi ro Buzarro se demanda,
No pava foscia un d’esti Palladin,[67]
Quand'ello schiopettau’ in carche banda?
Se retrovava in tutti ri camin,
Armao per daghe una mara vianda,
Perch’i pensavan tutti de sguazzà
Esti chi à spese dra nostra Brigà.
XXXIV.
O che vegne ro secco:[68] Hà ghe lasciava,
A ro corpo de mi, tutto ro bello,[69]
O gh’ eira ro Marin, ch'i ghe bravava,
E v’asseguro, ch’ò ghe fè un capello,[70]
E cosi grosse archebuxae tirava,
Ch’i no diressi mai, che l’eira quello,[71]
E no mancava mai de desparà
Per defende ra Patria menazzà.
XXXV.
Vegne ro morbo;[72] s’ò no gh’eira Zan
Què cosi bravo figlio de Simon,
Ch’ò strenzeva ri denti com’un Can,
E semegliava là giusto un Dragon,
E ro paire dro paire de Mamàn
O s'eira armao giusto com’un Campion,
Azzò che Taggia sua quella giornà
Poesse dì, Son Taggia consorà.
XXXVI.
Barba Tibaodo, Trippa e Bonanao,[73]
Bocciazzo, Carbiellon, Forza, e Barello,
Formigora, Besazza, e Nicorao,
Galonferro, Marghè, Frizza, e Babello,
E Mastro Zorzo vorpe con Sciorao,
Sem’à sto chi tirava, e sem’à quello,
Cosi fè Stangapeiro, e Bene mollo
Con Pasturè, Martin, Pitè, e Gianollo.
XXXVII.
Che direi voi de que’ Lucco peccion?
No follo bravo sorva tutti i bravi?
Foscia, ch’ò no pareva un Sordaton
A lanzà zù cantei, sbatte zù travi?
Poretto dra parola,[74] e l’Ardizzon,
Co ro Reghezza ne fen dotrei[75] schiavi,
E ri vorrevan mezi capuzzà,
S’à ro sò muoo i ri lasciavan fà
XXXVIII.
Quello varente Barbao[76] de Borèo
Che dro sangue nemigo fava lago,
No ri menava squasi tutti à rèo,
E attorno à quelli semegliava un Drago?
O ne ferì chiù de trenta, me crèo,
De muoo de quello sangue ell’eira vago,
E ghe fraccassà tanto quella scheira,
Ch’ò ghe levà[77] d’in man ra sà bandeira.
XXXIX.
Allantò gh’eira in Taggia duoi barbei
Bravi, ch’i parean tanti Scipioi,[78],
Montàn si na terrazza[79] dri fornei
A tiràghe dre prè, coppi, e mauoi,
E desmuràn chiù de quattro maixei,
Per poè rompi ra testa à quei menchioi,
E poi criavan de si na terrazza,[80]
Arimo fazze ogn’un, amazza, amazza.
XL.
L’insci de fuora Vincè de Baiardo,
E Caregaira con dell’ aotra gente,
Chiaravuglio ello e si, così gagliardo,[81]
Che tutti[82] se portàn varentemente;
Un’aotro Bastian chiamao ro Sardo
Con Petacco, e Canè fen da varente,
Bertram , Pesciada, Cocconè, e Bindà,
Rellorio , con Barbetta, e Pignattà.´
XLI.
Como fossi voi bravo, ò Revidon,
Degno d’esse honorao da tutti noi,
Che staivi[83] sempre xù ri bastion
Armao co ri aotri vostri compagnoi,
E n’amazzassi tanti in concrexion
C o ri vostri archebuixi così buoi,
Che per voi Taggia , Patria nostra amà
Può dì, da Revidon son liberà.
XLII.
Che se porrà mai dì de què Rollando
Ch’eira cosi varente, e si arimoso
Ch’ò fè chiù couse assai, che quell’Orlando,
Che ven chiamao da tutti furioso?
O ri scorse de lì sempre amazzando
Carcun de quelli, fin ch’ò fe reposo
Da ro fossao dro Gombo, luogo aoto,
Dond’i provàn de dà l’urtimo assaoto.
XLIII.[84]
Corpo de deixe: ghe lascio ro meglio,
Mi me desmentegava de cointà,
Che mastro Zane quello franco veglio
L’inarimava ra nostra Brigà,
E fe dri garbi assai chiù ch’un zerneglio
A certa gente, che fò coventà,
Dell’inimigo, che fò tardi a fuze,
Mà ghe levà d’attorno ello ra ruze.
XLIV .
O come da conosce i son mai rei
Dro Crestian ri sangui int’este mene;[85]
Una donna ghe fò, crè ro poèi,
Che n’amazzà chiù de quattro dozene;
Se chiama esta cozzì Scozzacanei,[86]
E mai ella à firà vosce havè vene,
Mà à lanzà prè, e a tirà dra terra
Nò ne virei zà un’aotra in tra sà Ferra.[87]
XLV.
Ella messe dell’aigua in trà pairora,
E si hà ra fè boglì forte à raveza,
Hà ne voà buone cazzàe de fuora,
E quella gente hà ra sboglientà meza,
Si che ghe fè menà presto ra sora,
E ghe messe ra poira in trà correza;[88]
In fin trà prè, trà terra, e aigua[89] boglìa
Hà messe in te què Campo ra morìa.[90]
XLVI.
I fen l’urtimo sforzo in tro fossao
Dro Gombo, donde ghe è reparo aoto,
De muoo, che elli haven presto consumao,
Ne manco poscen dà l'urtimo assaoto;[91]
Che l'è staito est’exercito sforzao
In cinque rangapetti, e int’un saoto
A fà dro Petruscurrit, per schivà
Ra furia d’esta gente si arraggià.
XLVII.
O tornà à insci fuora dra Terra armao
Co ro barba Parmella Calidon
Da ri aotri suoi compagni accompagnao
E à matrattàri ghe zogàn da buon,
Mà quando vè, ch’ogn’un s’è retirao
A ra vouta dra sà sarvazion,
Elo e si se retira, e se ne và
Co ra sa gente verso ra sà[92] Cà.[93]
XLVIII.
No besuogna zà di ch’in ra Tesaglia
In ro confritto de què gran Pompeo,
Dond’eira gente armà con chiastra e maglia
Seghis se caixo chiù crudele, e reo,
Como[94] fò faito contra esta canaglia
Da ro puovo[95] de Taggia, ò che trofeo,
I ri fen fuze come cai levrei,
De là dra giaira derrè quei cannei.
XLIX.
Ne manco i se fiàn de stà per lì,
Mà i se n’andàn verso ro Castellà,
E comenzàn de raggia esti cozzì,
Quand’i fon pe ra via à giastemà,[96]
E si i dixean, chi me gh’hà fao vegnì,
A v’asseguro, ch’ò ra pererà,[97]
Perch’i n’ha fao vegnì chi à ro maixello,
Mà i haveran sa parte dro berzello.[98]
L.
Chi se trovava stroppiao[99] d’un brazzo,
Chi rango d’una gamba, e chi d’un pè,
Chi bruxao se sentiva ro mostazzo
Pe re gran bote, che Taggia ghe dè,
Ghi gh’haveva lasciao ro so penazzo,
Chi l’archebuixo: e chi se ro può crè?
Fia ra bandeira ghe lascià esta gente,
Ra qua ghe ra levà Borèo varente.[100][101]
LI.
Tré miria cinquecento ghe vegnì,[102]
Migle ottocento giusti gh’arrestàn,
Chiù d’ottocento se n'andàn ferì,
Senza tant’arme, ch’elli ghe lascian ;
Ghe fen honò, ch’i ri fen sepellì
Intro sagrao; mà tutti i ri accampàn
Inseme, per poè d’esta vittoria
Mostràne à tutti perpetua memoria.
LII.
Quei, che fuzevan via criavan pù,
O Taggia no t’havessimo mai vista ,
O quanto cara ancuoi ne costi tù,
O che dì lagrimoso, e giornà trista,
No te vegnìmo zà per vè mai chiù,
Stateghe pù ben larga, e ben provista,
O n’è ben parso doze, o che bordello,
Esta vouta cozzì ro moscatello.[103]
LIII.
Se mi vorresse mai dì per menùo
Ro varò ch’hà mostrao ra nostra gente,
Re cianchie ghe vorrea de Giamenùo,
E ra loquella de Poretto Asdente,
Me ghe sereva andaito chiù d’un scùo
D’inchiostro, e de papè seguramente.
Basta, che ro Lovetto, e mà dra Serra
Criàn tutti a’ derrèghe quei dra Terra.[104]
LIV.
Ro mà dra Serra, e ro mà dro Louetto?
Ghe vegne pù ro tirro, e ra seccaze,
Ghe vegne pù ra rampa, e ro songietto
Ghe vegne pù ra rogna, e ra grataze,
Ghe posce pù crovà ro figaretto,
Ghe posce pù vegnì ra barlugaze,[105]
In concrexion ghe posce pù schiattà
Ra minza, ra teretta, e ra corà.
LV.
Ghe vegne pù in tro corpo una Zagaglia,
Ghe vegne pù re vive in tre bielle,[106]
Poscella esse bruxà quella canaglia,
Poscella esse rostìa si ne[107] grixelle,
Poscella esse squartà quella marmaglia,
Poscella esse mangià da re crivelle,
E se ben de dì mà me ne fà fè,
Ghe posce pù marzi tutto l'affé.[108]
LVI.
Ch’imparen[109] donca tutti i belli humoi,
A spese d’esta gente accoventà,
A vegnì a comenzà d’in tri vallòi,
Per puoène poi meglio assassinà
Quand’i ne fosson[110] zoìnti a’ i bastioi
Con tutte re se forze, e ra sà[111] armà,
Perch’a ghe mostreremo à tutti quainti
Ch’han à fà con dri huomi, e nò con fainti.[112]
LVII.
I se crevan[113] sti nesci, e sti menchioi
Vegnìne à scarpizà come ra terra,
Mà à gh'hamo faito vè da Sordatoi
Se l’è aotro, che portà poirotto, e serra.[114]
E s'ò n’eira re donne, e ri figliòi,
Che ciangean forte pe ra nostra Terra,
Soro un de quei menchioi no ne scappava,[115]
Mà tanto ciange assai ne desconzava.[116]
LVIII.
Se crevan sti sonagli, à dira giusta,[117]
Vegnì a bravà com’in tre aotre terre,
Mà mi ve zuro ben, si à ra fè giusta,[118]
Ch’i no vuon mai chiù fà d’este tae guerre.
I se ne fuzèn via com'una fusta[119]
Xù verso re Bruxae, verso re Berre,
E poi passàn verso ro Castellà,
Per vè s’i se poean recoverà.
LIX.
Mà oxù de grazia mettemora lie,
Mi vorrea soramenti in pò savè,
Che cousa i penseràn tra d’elli e sìe,
S’o ghe fà prò d’esse tornai in derrè,
Mà l’è ben bella zò, l'è ben da rie,
S’i ghe son restai mezi in fe de Dè,
Mi m’intendo tra mortì sepellì,
Trà stroppiai, trà guerzi, e trà ferì.
LX.
Mà son zà stanco de tanto cantà,
Per zò voglio finì[120] per avò chì,
Andemo donca presto à saruà
Nostro Segnò co ra sà Maire e si,
E Sant’Andrea, che n’hà voxùo aggiutà
Maravegliosamente int' esto dì,
E San Beneito nostro patrioto,
Andemoghe à fà tutti carche voto.[121]
- ↑ i omi (e così 7 logo, 8 fogo, e sempre insomma senza dittongo),
- ↑ prenetta, chianto (e così sempre, IX 1 zonte, X 5 depento, ecc.),
- ↑ chei
- ↑ chei, ch’ i se vantava
- ↑ donde i eira
- ↑ Benento
- ↑ erexeo
- ↑ in arr. (e cosi sempre in per un, ina ecc.)
- ↑ Bruixà
- ↑ Stai, 2 e 3 id
- ↑ Ma chi
- ↑ lasciai
- ↑ zitti
- ↑ renscià
- ↑ modorro
- ↑ a ho
- ↑ lengua
- ↑ despiaxea, ch'eira veixina
- ↑ Ma chi tutto ro ma o conscistesse!
- ↑ inguale
- ↑ O n'aggiuta ello ascì monto allantò
- ↑ Benento
- ↑ cresci
- ↑ pe ina vescia in
- ↑ voglie
- ↑ poscie cangià
- ↑ zerca
- ↑ goodiro
- ↑ a chei ch’i eira
- ↑ disce a n'oglio fa
- ↑ e te r'affetto come ra
- ↑ I purresci ben esse ciù d’ottanta,
Guai a ro primo chi me sgarra a rena. - ↑ E no me stei a mirà de
- ↑ i staghe
- ↑ pensci
- ↑ andamo
- ↑ chella
- ↑ i s’acc.
- ↑ chella
- ↑ Vintiz
- ↑ chei ch'i p.
- ↑ Chella.
- ↑ ello ascì
- ↑ vooze.
- ↑ chelli
- ↑ chello
- ↑ sveglie
- ↑ Tutti i se,
- ↑ sento,
- ↑ ch’i eira,
- ↑ poi,
- ↑ Mastr’Anto Tronchin
- ↑ O andava arrecurando pe o fossao
Ciorro come Radiccia e cian cianin
E o mostrava a ri autri come fa
Con chella g. - ↑ ozé, Maometto e e st.
- ↑ pensava,
- ↑ credeva ch’ella a se
- ↑ i viscie.
- ↑ E coscì chella gente spaventà
- ↑ vien
- ↑ confuixi
- ↑ fuixi
- ↑ archibuixi
- ↑ ra turba
Dri saraxin e fara vegnì lurba - ↑ O fe de die!
- ↑ Masteg. Probabilmente Mart., è errore della Stampa
- ↑ Tomaixin
- ↑ O no paixeva foscia un P.
- ↑ O c’o ghe vegne o fruscio!
- ↑ tutto ro meglio
- ↑ Ghe faixeva ciù sgarbi ch’a un zerneglio
- ↑ Ch'o paixeva e li a guerra o fosse veglio
- ↑ Vegne ra gotta!
- ↑ Parecchi nomi sono diversi.
- ↑ Poretto, Andrè Pirolla,
- ↑ dootrei.
- ↑ Barba
- ↑ De quanti o ne scontrà ne fe in maixelo,
E Zanomento con Franzè Lareo
I ri tagliava come ro tortelo;
Lorè Scingosci i ri menava arreo,
E perchè in Mooro o ghe squarzà o capelo
O gh’andè addosso e o ghe frappà ra cieira
E o ghe levà. - ↑ ch’i asemegliava a ri Migoi
- ↑ sciù ra tarrazza
- ↑ tarrazza
- ↑ Ceraveglia ello ascì con Ce o boixardo
- ↑ E tutti.
- ↑ Voi stesci.
- ↑ Chi o besogna ch’a dighe in autra cosa,
Ch'a me de smentegava de contà
Che Mastro Zane li dond’o se posa.
Perch'o n'aveva scioppo da sparà,
Se fe da a sciabra da Giastè de Rosa,
E o sparti in Turco con ina sciabrà,
E sciù ra schena d'autri, tardi a fuze,
Che fe ciù bolli, ch'o non ha l'ancuze. - ↑ manca
- ↑ cosci Squarzacravei
- ↑ E chiù ch’in omo a aveva grosse e vene;
A no po sta che co re mae, coi pei
E d’in za e d’in la no se remene,
E daa tarrazza co in bon cu (sic; fr. coup?) de gerra
A slanzà in Mooro co ra panza in terra. - ↑ scorrezza
- ↑ aiga
- ↑ A fe vegnì paregli in agonia.
- ↑ Ma inutirmente se gl’è accoventao
Ro Turco e poco o fe st'urt. a. - ↑ ra so, ra so.
- ↑ Dopo quest’ottava, il ms. ne ha due che mancano alla Stampa.
XLVII a
Benaja o criava sempre: ‘anon, chi ven?
Coo capelo a ra brava a mezzo a rea?
•S'appunte o scorrezzin, se o strenze ben’.
Poi disce a Calidon con Franzi e Fea:
•O figli de bagasce! E chi me ten
Ch’a no ve passe con sta spa a correa?
Vegnì: a passerò o primo, a porchi brutti,
Andamori a fignì, a amazzà tutti’
XLVII b
Quando i vièn ri nostri omi de Taggia
Che coscì anco Benaja o giastemava,
Chi se morde re die e chi s’arraggia,
Chi l'un l'autro re arme i s'arrobava:
I eira tutti imbriaghi da ra raggia,
Tutti i piccava e tutti i scioppettava,
In fin ch’i ri scaccian mezzi storti (?)
Mezzi ranghi, spellai e ben stramorti. - ↑ Com’o
- ↑ Da ro logo
- ↑ E appena i fon fora dre porte inscì
I m'accomenzan tutti a g. - ↑ Per coscì san, chi ne, o pagherà
- ↑ A sciappasse ra testa e ro zervelo.
- ↑ Stroppialo
- ↑ Ra qua Scingosci o ghe levò var.
- ↑ Dopo questa ottava, il ms. ne ha una tutta sua:
L a
In tra cà de Benaja i ra portan
Co a nova ch’o n’o gh'e nisciun ferio
Dri nostri patriotti, e i se n'andan
Dopo avè l'inemigo stramortio.
E quando da ra so Braja i trovan
Ro Generà ch'ancò o moveva o dio,
I se gh'allanzan tu tti come cai:
’Noo vorremo ciù vesse dedenai'
(forse quest’ultimo verso è da leggere: no voremo ciù vesce, dedenai! - ↑ zinquez. o ne.
- ↑ Vegni Agramante testa de coglion,
Ch'o moscatello o te parrà ciù bon. - ↑ Ma i saveì ben, tutto o no se po dì
In omo solo e un com'a son mi. - ↑ Ch'o vaghe pu ro Turco maladetto,
C'o ghe vegne ro fruscio e o ma da prea,
Ghe vegne pu ra rampa e ro songietto
E o ma dro miserele a ra correa; Ghe posse pu scioppà ro figaretto,
Poscie fogo piglià come ra tea. - ↑ vegne l’antimonio
- ↑ sciù re
- ↑ o co marzì con ro perè
- ↑ impare
- ↑ fosse
- ↑ re so, ra so
- ↑ I averea visto ch’i ha da fa con Taggia
E quanto a faccie fà, quand’a s’arraggia. - ↑ creva
- ↑ Ch’ a manezzamo a sciabra come a serra
- ↑ de sti ladroi no ne fuzzeva
- ↑ troppo ο n'afflizzeva
- ↑ sti son. accoventai
- ↑ Ma cosci in coita i son ben caminai
- ↑ E accaminendo i se ne son montai
- ↑ fignì
- ↑ E andamo tutti a appende carche voto
A San Benento nostro patrioto.