Lunaio Regiña 1893/Revista
| ←Prefaçion | Lunaio zeneize compilao da-o sciô Regiña & C. pe l'anno 1893 de Revista |
Nevrosi→ |
| Zena, Stabilimento di Fræ Paghen |
Ûn pô de tûtto
REVISTA RETROSPETTIVA
INTRODUZION
CATTAINETTA
Cöse ghælo Sciô Reginn-a,
Sciâ và drîto stamattin?
SCIÔ REGINN-A
Oh miæ chi perdingolinn-a
Cöse veddo? Cattainin?
Ammiæ ûn pö che bello cäxo,
Voî m'ei proprio sovvegnûa
Mentre e-a chi che andavo a Päxo
Pe schivâ ûnn-a seccatûa....
CATTAINETTA
Sciâ mie dunque, Sciô Reginn-a,
Comme a cösa a se combinn-a,
L'ëa zà un pö se sciâ no sà,
Che pensavo in sce voscià
E pe dîghe unn-a demôa,
No l'ea manco un quarto d'ôa
Che passando da-o Speziâ,
Chi ë in sce a ciassa da Nunziâ....
SCIÔ REGINN-A
Da-o Speziâ? da-o Sciô Gabella?
Comme diascôa ö conoscei?
CATTAINETTA
Pe ûnn-a lingua de sciarbella
E senz'osso e senza pei.
Sciâ no saà cöse ö m'ha dîto?
Nintemeno, che voscià
Sciâ l'ëa stæto o mæ patito.
SCIÔ REGINN-A
Ah! davvei?
CATTAINETTA
Da quante in çà
Sto scënoso ö se permette
De vegnîme a cuggionâ
SCIÔ REGINN-A
Eh son frasche, son burlette
Son discorsci da Speziâ!
CATTAINETTA
Son discorsi da imprudente
SCIÔ REGINN-A
Cattainin, no dæghe a mente,
Perché lè ö dà berta a tûtte,
Vëgie, zôene, belle e brûtte
CATTAINETTA
E gh'ëa ûn sciammo de mëghetti
Avviziæ comme i gardetti
Che, piggiando a balla a-o botto
G'han reviôu do dîo de sotto.
SCIÔ REGINN-A
Meno male che o v'ha dæto
Relazion da mæ personn-a
CATTAINETTA
Relazion? ma ninte affæto
Quand'ho visto ch'o coggionn-a
G'ho giôu sûbito o panê
L'ho ciantôu li in sce doî pê.
Sciâ ghe digghe a-o sciô Gabella
Che n'ho fæto ûnn-a ratella
Pe vosciâ, pe so rispetto,
Che se dunque addio vexin!
SCIÔ REGINN-A
Via lascemmo sto soggetto,
Parlæ d'âtro, Cattainin!
Dä nostr'ûltima intervista
Voî seì sempre stæta ben?
CATTAINETTA
Eh coscì, da povia Crista
Che a se-a piggia comme a ven,
E vosciâ?
SCIÔ REGINN-A
Mi? mai de pëso,
Dimmo ben, pe no sbagliâ,
Ma son stæto sempre a vëzo
In ti grébani a bägiâ.
CATTAINETTA
Eh perdie! sä za ûn pâ d'anni
Che no s'eimo ciû parlæ;
Aiva puïa che pe-i malanni
E pe-o frazzo dell'etæ,
Sciâ no fîse zà scûggiôu
E da ûn pesso assotterôu!
SCIÔ REGINN-A
Tante grazie da premûa
Ch'eì d'arvîme a seportûa
CATTAINETTA
Sciâ l'intende o mæ sguaron
C'ûn pittin de discrezion
SCIô REGINN-A
Dunque l'è pe stò motivo
Che seì stæta a consultâ,
Pe saveì s'ëo morto o vîvo
Nintemeno che ûn Speziâ?
CATTAINETTA
Pæi de no, ma sciâ sa ben,
No se pêu stâ sempre ben,
Semmo vëgi e a sciâ Cicchetta
Quand'a ven besêugna andâ;
SCIÔ REGINN-A
Che discorsci! Cattainetta
Fæ o piaxei, lascæli stâ....
CATTAINETTA
Ben; sciâ ë stæto un pö in campagna ?
SCIÔ REGINN-A
Sci, in ti monti de Cicagna
Perchè g'ho doî sasci a-o sô
Dove e grîgoe fan l'amô.
E ho sprezûôu che de lasciû
No sæ mai vegnûo ciû in zû
Perchè ëo stanco da Çittæ,
Angosciôu di bullibæ
E ghe voeiva, perdiesann-a
Quella tanto strombazzâ
Ricorrenza Colombiann-a,
Pe poei fämeghe tornâ....
Poi ghe stæto l'elezion
Do sciô Fasce a Deputôu....
Fæto stà ch'aôa ghe son
E che voî me gh'ei trovôu!
CATTAINETTA
Sciâ-e vegnûo dunque pë feste?
Sciâ me dagghe a so opinion.
SCIÔ REGINN-A
De ciû splendide de queste
N'emmo visto all'occaxion
Che se fæto o sposalizio
Do gran Re.... se ve sovven,
Ch'an lasciôu pe mæ giûdizio
Queste indietro belle ben
CATTAINETTA
Eh le giûsto çinquant'anni!
Eimo zoeni tutti doî,
Senza lastime e malanni
SCIÔ REGINN-A
Cattainin, parlæ per voi!
CATTAINETTA
Scì che chì ghe o zovenotto!
Sciâ le vëgio comme mi!
SCIÔ REGINN-A
No me fæ dî qualche motto,
Fæ o piaxei, lasciæla lì.
Za, le mëgio che parlemmo
De ste feste e se mescemmo,
Perchè a stâ chi in ta corrente
In sce ûn canto a discôrrî,
Se piggiemo ûn aççidente
Da no poeine ciù sciortî....
CATTAINETTA
Le percöse semmo sborsci
Ch'emmo puïa di colpi d'aia!
SCIÔ REGINN-A
Torna a mëzo sti discorsi!
Cattainin sei za stundaia!
Se son vëgio tanto o staggo
E disturbo no ne daggo
CATTAINETTA
Comm'a le? sciâ ghe patisce?
Ma perdie, sciâ no capisce
Che mi ö fasso pe demôa?
SCIÔ REGINN-A
Sci, ma lé za ûn quarto d'öa
Cattainin, che më sciûghæ
Coi malanni e con l'etæ!
Lė decrepito chi mêue
No chi e vivo e chi sta ben....
CATTAINETTA
Aôa so dove ghe dêue,
Sciâ l'ha puia d'andâ a Staggen
SCIÔ REGINN-A
Miæ, ve fasso ûnn-a proposta:
Da boscetto comme son,
Ve portiô a-o Caffè da Posta
Dove fæmo colasion
Poi, a fâ ûnn-a passeggiata
Pe via Corsega e Caignan,
In Besagno, dä tagliata
Che le sotto a Montesan
De là, a vedde e stradde nêuve
E i muagioin ch'an misso in pê
Tûtte mostre, tutte prêuve
Do talento d'insegnê
Che dirizzan, che fan carte
In to nostro uffizio d'Arte;
E pe avei qualche motivo
Camminando, de parlâ,
Se piggiemo a diverscivo
O famoso Çentenâ.
CATTAINETTA
Ma voscià sciâ me cuggionn-a
Nö son ciù comm'ûnn-a votta!
SCIÔ REGINN-A
Comm'a lë? no sei ciû bonn-a?
Nö sei sempre ûnn-a zoenotta?
Mi d'invece zà boscetto
Pin de lastime e de doî,
Mi ve prêuvo e ghe scommetto
Che camminn-o ciû che voî!
CATTAINETTA
E son mi, Madonna Santa!
Che vêuggio ëse ûnn-a zoenetta?
Sciâ e voscià che sciâ se vanta
De stâ sempre in sce-a rametta
Sciâ e voscià che sciâ s'arraggia
Che sciâ fà do calabà!
Se sciâ l'ha do fî in sce-a taggia,
Tanto mëgio pe vosciâ!
SCIÔ REGINN-A
Nö sbraggiæ perdingolinn-a!
Che s'asciamma i mandilæ,
Ei za vêuggia stamattinn-a
Che ne piggian a bughæ?
CATTAINETTA
Se voscià sciâ parla storto!
SCIÔ REGINN-A
Za voeì sempre aveì raxon?
CATTAINETTA
Ma segûo che sciâ l'ha torto!
SCIÔ REGINN-A
Ne parliemo a colazion!
CATTAINETTA
Questo ö l'é ö caffè da Posta?
Mi conoscio ö principâ,
Un bûrlon co-a faccia tosta
E ciû drîto che no pâ.
SCIÔ REGINN-A
Pensæ un pö se nö conoscio!
Sâ trent'anni fra sciû e zû,
Che ghe vegno, me g'angoscio
No ghe vêuggio vegnî ciî,
Ma che intanto ghe ritorno
O de seia o de mattin,
Pe vegnîghe scinn-a_a-o giorno
Che no devo tiä ö gambin.
Vegni sciû in te l'atra stanza,
Che ghe ciù tranquillitæ,
Se ciù comodi e s'avanza
D'adesciâ a cûriositæ.
CATTAINETTA
Segnô cao! ma sto divan
O le largo comme a man!
Se se vêu destende i pê
No ghe sta manco o panê.
SCIÔ REGINN-A
Eh via ben! se sei tûtt'osse,
Dove l'ei ste scc-iappe grosse?
CATTAINETTA
Osse mi? da quant'in sà
Son ciù grassa che voscià
SCIÔ REGINN-A
Ma no dî, pe amô do Çê
Di sguaroin.... ve chi o camê....
Cöse dunque Cattainetta
Mangiæ ciû con gimichïa?
CATTAINETTA
Caffè e læte e ûnn-a michetta
Ma dedato e ben rostïa
SCIÔ REGINN-A
E mi ascì.... ma ammiæ Françesco
Che o bûtiro o seggie fresco....
CATTAINETTA
Sciâ mie ûn pö! me pâ de strania
Ma l'ho zà sentio ciammâ
O caffè dell'Emicrania
SCIÔ REGINN-A
Son calûnnie figgia câ
CATTAINETTA
A raxon forse a l'è questa:
Perchè sciorte d'in cuxinna
Unn-a spûssa che a l'appesta....
Sciâ no-a sente sciô Reginn-a?
SCIÔ REGINN-A
Questa spûssa scì che a sento!
O l'è ûn mocco de carbon,
Ma a se leva in t'ûn momento
C'ûnn-a buga de limon.
Ma chi voei che dagghe a mente
A sto lieve inconveniente?
Comme voeì, co-a ciarlaxïa
E coi cæti che ghe fan,
Che sta brutta malattïa
A s'attacche a chi lé san?
Chi se parla de politica
D'interessi commerciali
Chi se giûdica, se critica
I lavori mûxicali,
Chi se peìsa ûn operista
Ciû ö le o meno Wagnerista
E a-o provetto e all'esordiente
Te se g'applica a patente
E n'importa se o l'ha ûn nomme
O se o l'è ûn illustrazion,
Chi o se calcola, ma comme
Unn-a racola, ûn strasson;
Chi se scrêuvan scinn'a l'osso
E magagne, i mastrûssê
E se taggia i panni adosso
Di Assessori e Conseggê.
Mentre Caio o parla d'arte
Là ghe Tizio che o fa carte
E o tia zù senza pietæ
In scë cöse da Çittæ,
E o ve dixe: che i travaggi
I fan sempre a bisce e baggi
E che ghe de anomalïe
Che fan cianze ciû che rïe
Che se va e se sempre andæti
Pe compæsi e protezioin,
Che se ciarla, ma coi fæti
Vinse i soliti imbroggioin:
Në questioin ciû differenti
Chi, son tûtti competenti,
E le maoma se se trêuva
Chi ve digghe: mi no g'ho
Competenza, ..... a me ven nêuva
Questa cösa mi no a so.
E con gente comme questa
Ve pâ giusto de ciammâ:
O Caffà do mâ de testa
Questa sala affumegâ?
CATTAINETTA
Ma ö lè asci ö caffè di vëgi....
SCIÔ REGINN-A
Ma che vëgi! no le vëa
CATTAINETTA
Eh se mai sciâ g'han di spëgi
Pe poeì veddise in ta cëa....
SCIÔ REGINN-A
Con sto zefiro che o passa
Dä cuxinn-a spalancâ....
Che pâ quæxi d'ëse in ciassa
In to mëzo de zenâ,
Se i moltiscimi accorrenti
Fossan vëgi, come dî,
Se piggieìvan di aççidenti
Da mandali a seppellî!
Eh, son ciarle d'invidiosi....
Seì do resto, Cattainin,
Che di nesci e di angosciosi
O l'è o mondo tûtto pin
Se se voesse tappâ a bocca
A chi ha vêuggia de parlâ,
Ghe vorrieiva troppo.... sciocca
Troppi.... pezzi de fainâ!
Zà, chi a Zena basta ansciâ
Pe voeì fäse criticä.
Se ghe qualche inconveniente,
L'è percöse o principâ
O l'è troppo intraprendente
O vêu troppo travaggiâ,
O l'è un ommo che a quest'öa
Senza tanti sè ne mè
O dirizze, pe demôa,
Ciù de çinque o sei caffè;
E nö poendo, de personn-a
Tûtto vedde e sorveggiâ,
Va quarcösa ûn pö ä carlonna
Che ô pörieiva rimediâ;....
Ma però besêugna ammette,
Che de votte ö se ne cûa
E eccettuando che e michette
Son ridûte in miniatûa,
Che ö bûtiro in quelle a rosto,
O sà ûn pö de formaggiâ,
E che o vin, che da Riposto
O ve-o cangia in Monferrâ,
Tûtto o resto in generale
O l'è in bonna condition[sic]
C'ûn caffè che o n'ha l'eguale
Per antiga tradizion.
E ûnn-a prêuva convincente
L'è, che o guagna di biggetti,
Che ghe sempre pin de gente
Assettæ in sce-i scambelletti,
Fæto l'è che o se ne impippa
E pe poco che a ghe dûe,
O veddiemo zûgâ ä lippa
Senza tante seccatûe
Reddituario, proprietaio
E ghe l'auguro de chêu,
Se no basta, milionaio
Tanto lê che i so figgiêu!
CATTAINETTA
Sciâ mie dunque che bagardo!
Sento dï che o l'é ûn lombardo....
SCIÔ REGINN-A
Sci.... de parti de Vareise
Ma o se pêu zà dî Zeneize
O l'è ûn tomo ûn fallatûtti
Che ö ve dà di punti a tûtti,
Ehi bôttega.... aôa paghemmo
Che l'è tempo che filemmo
Emmo tanto ancon da giâ,
Da andâ a vedde e criticâ,
Che no ghè da perde tempo
S'emmo vêuggia de finî
Questo pö de passatempo
Primma ancon d'andâ a dormî....
Ehi bûttega....
CATTAINETTA
O no ghe sente
SCIô REGINN-A
O le sordo e ghe da gente
-
E besêugna spolmonase
Pe costrinzilo a vortase
Meno mâ che o l'ha sentïo....
Oh seì chi.... le ûn öa che crïo.
Ecco ö resto.... no ghe manca
Quella solita palanca
Che a patisce d'influenza,
E e pe regola me dan....
Aôa în marcia pe Caignan.
CATTAINETTA
A le lunga sciô Reginn-a
Per doî vëgi ottuagenai....
O le sempre ûn monta e chinn-a....
Se piggiascimo ö tranvai?
SCIÔ REGINN-A
O tranvai? per mi l'é ö stesso
Ma in te quelli carossoin,
Oltre a stage pe refesso
Se patanscia dai scrolloin
CATTAINETTA
Le pe e stradde bricche fosci
Astreghæ de sasci grosci,
SCIÔ REGINN-A
Ma però cö macadam
Vegnan lisce comme in man;
CATTAINETTA
Eh! segûo! ma pe-i cavalli
E pe-i mû coi færi ai pê,
Ma pe quelli che han di calli
Ghe da vedde e stelle in Çê!
SCIÔ REGINN-A
Eh veggî! de cöse ei puïa?
Digeriemo a colazion,
CATTAINETTA
Ma son vegia arrensenïa
Vaddo quæxi in strambælon;
SCIÔ REGINN-A
Dæme a mente Cattainin
Se-a piggiemo ciancianin
Discorrindo, passeggiando,
C'ûnn-a pösa in quando in quando,
Fæmo ö gïo che ghe da fâ,
Sempre in gamba e senza sûâ.
Ve sovven, che antigamente
Salvo qualche rebellëa,
Che a partiva giornalmente
O a vegnîva d'in Rivëa,
Se doveiva tûtte e votte
Che s'andava in ti contorni
Fäse a stradda a sante piotte
CATTAINETTA
Cöse l'é? me pâ doî giorni
SCIÔ REGINN-A
Aôa invece semmo stanchi
E se femino rebellâ,
Pe andâ solo scinn-a a Banchi
O in sce-a Ciassa da Nunziâ!
Ammiæ cöse l'é ö progresso!
CATTAINETTA
Za perché semmo italien!
Ma però mi ghe confesso
Che me paiva stâ ciû ben
Senza tante çittadinn-e
Tante stradde illuminæ....
E con meno.... donne finn-e
Che formiguan pe-a Çittæ!
Quande invece di biggetti
Gh'ëa de mutte e di scassin,
SCIÔ REGINN-A
E che invece de bricchetti
Se dêuviava ö sofranin!
Ammiæ ûn ö che bell'idëa!
Cattainin, mi aviæ rossô!
CATTAINETTA
Scì, ma tasce no ghe n'ëa
Quaxi manco d'Esattô....
Aôa invece ghe i bigetti
Che nisciûn ve vêu cangiâ....
SCIÔ REGINN-A
Cose dî.... se ghe i franchetti....
CATTAINETTA
Ma nisciûn ne pêu trovâ!
SCIÔ REGINN-A
Van in Fransa
CATTAINETTA
A l'é ûn impreisa
De dannâ ö ciù bon cristian,
D'andâ in gïo pe fâ ûnn-a speisa
C'ûn biggetto in t'ûnna man!
E ö Governo ö se ne futte!...
SCIÔ REGINN-A
Stemmo allocci Cattainin!
CATTAINETTA
Se o no vêu ciû spende e mutte
Che ö rimette i cavorin!
SCIÖ REGINN-A
Cattainin, voî parlæ mâ!
De ste paole? ma ve pâ!
CATTAINETTA
Eh! besêugna che m'imbose
E che digghe di sguaroin,
Quando veddo çerte cöse
Che me pän de mal'azioin,
SCIÔ REGINN-A
Pe parlâ de ste faccende
Ghe vêu ûn che ö se n'intende,
CATTAINETTA
Quande toccan in ta stacca
Ghe vêu poco pe capî;
Zà va tutto de baracca....
SCIÔ REGINN-A
Cattainin, lascæ corrî!
CATTAINETTA
Chi se paga scinn-a l'aia
E ö Governo ö va in rovinn-a!
SCIÔ REGINN-A
Perchè voî, seì antiquaia,
Seì retrograda, codinn-a;
I fenomeni de Stato
Devan veddise dall'âto
Non ne-o senso ö ciû ristreito...
CATTAINETTA
E segûo montiô in sce-o teito!
SCIÔ REGINN-A
Voeì parlane voî donnette
Che pe quanto aggiæ za giôu,
Forse ö Ponte de Conchette
No l'eì quæsi mai passôu?
Semmo chì in Ciassa Corvetto
E mi zêugo e ghe scommetto,
Cattainin, ch'eì ö coraggio,
Voî, che seì de vëgia schêua
De dî corne apprêuvo a-o taggio
Che v'han fæto all'Accassêua
CATTAINETTA
Paeì de no, ma sciâ me credde
Unn-a lömena dö tûtto?
Ho ancon di êuggi pe poeì vedde
E distingue o bello e o bûtto;
O l'é stæto ûn benefiçio
Se pêu dî cöse se vêu,
Perchè quello passalizio
O l'ëa proprio ûn crêuvichêu
SCIÔ REGINN-A
E a magnifica Cascata
Che a l'é inçimma da villetta?
CATTAINETTA
A l'é forse ûn pö tropp'äta
SCIÖ REGINN-A
O l'é o bello, Cattainetta
Perchè a fà ciû a sò figûa
E ciû scciûmma e ramadan,
Se a ve sciorte da ûn'altûa
Che se a scôre quæxi a cian.
CATTAINETTA
Se ghe l'ægua in sce-o condûto
Sciâ pêu forse aveì raxon,
Ma de stæ quande o l'è sciûto?
SCIÔ REGINN-A
Ghe fän l'ægua de carton!
Aôa seì che se costûmma
Fâ e cascate in scë grondann-e
Pe poeì faghe fâ da scciûmma
E no seggian troppo ciann-e
CATTAINETTA
Eh! via ben! ûn'ätra stoia!
SCIÔ REGINN-A
N'han fæto ûnn-a in to giardin
Do palazzo do sciô Doia,
No l'eì vista Cattainin?
CATTAINETTA
No l'ho vista, ma m'han dito
Che han costrûto li in sce-o scîto
Un palazzo de carton
Pe servî all'Espoxizion.
SCIÔ REGINN-A
Che carton o l'ëa de gesso.
CATTAINETTA
Eh me pâ che seggie o stesso
E li dentro cöse gh'ëa?
SCIÔ REGINN-A
Di barcoin co-e lûxi finte,
CATTAINETTA
Gh'ea di scioî?
SCIÔ REGINN-A
Manco pe idëa!
Mi no g'ho mai visto ninte.
CATTAINETTA
Dunque alôa perché l'han fæta?
SCIÔ REGINN-A
Mi nö so.... pe fâ do fô,
Voi però nö ghe sei sæta?
CATTAINETTA
Mi no n'ho da dâne a lö!
Se m'avanzo qualche lïa
Cäo voscià no-a caccio vïa,
Ho di fiori in sce-a terassa
Che ghe dan di punti ai sò,
E me basta andâ in sce-a ciassa
Pe trovâ dö baxaicò,
De radiccie, de tomate
De meisanne, de patate,
Di cöi scioî, di cöi lombardi
E di brocoli e di gardi,
Da leitûga bella gianca
Che a nö ghè all'Espoxizion;
E n'ho spendo ûnn-a palanca!...
SCIÔ REGINN-A
Eh.... me pâ che aggiæ raxon.
Za che semmo all'Accassêua
Noî ghe fæmo un ätra pösa
CATTAINETTA
Oh Segnô comm'a l'è vêua!
SCIÔ REGINN-A
A ve pâ ûnn-a bella cösa?
A ve pâ ûnn-a passeggiata
Da fâ onö a ûnn-a gran Çittæ?
CATTAINETTA
Mi a me pâ ûnn-a c……
Se ghe devo dî a veitæ!
SCIÔ REGINN-A
In to giorno a l'è ûn deserto
Pin de brûghi e de spinoîn,
E de nêutte, a-o lûmme inçerto
Di rariscimi lampioîn,
A protëze i scandalösi
Rendez-vous di mandilæ,
O a ritrêuvo di batösi
Di zuenotti mâ edûchæ,
Che se piggian a demöa
De prefonde, assascinâ,
Quello poco che a quest'öa
O l'é ancon da rovinâ....
CATTAINETTA
Eh segûo che pe lasciäla
Coscì ermitta, abbandonâ
Saeìva mëgio d'as-ccianäla
E de faghe un gran ciassâ.
SCIÔ REGINN-A
(Ma nö sei che gh'é o progetto,
Ma chi sà quande o faian),
D'ûn straddon che o và diretto
In via Corsega in Caignan?
E pe mëzo d'ûn'arcata
Che dovieivan fabbricâ,
Fâ ûnn-a sola passeggiata,
Larga, aiosa, scinn-a a-o mâ!
CATTAINETTA
Eh segûo che a saeìva bella!
Ma sciâ digge ûn pittinin....
O palazzo de Casella?...
SCIÔ REGINN-A
No ghe taggian che o giardin....
CATTAINETTA
O giardin? e astrenze o passo
Ghe restiâ sempre o palazzo?
SCIÔ REGINN-A
Pe levagheo d'in te grinte
Ghe vorriæ troppo biggetti,
CATTAINETTA
Eh ma alôa l'é comme ninte,
Se ghe sempre i caruggetti,
Ma zà, a Zena, serv'assæ,
Fan e cöse per meitæ,
Pe mangiâ de repentîo
Quando veddan che ha sbagliôu,
C'ûn travaggio mâ finïo,
Perchè o l'è mâ commensôu,
E ghe devan spende apprêuvo
Ancon ciû che a falo nêuvo.
N'ho raxon?
SCIÔ REGINN-A
...ma n'ei da vende
Son vangeli, Cattainin
Chi se traffega, se spende
Ma se sempre pöchettin!
CATTAINETTA
Eh segûo che da monæa
Ghe ne vêu, per allargâ
I bastioin de Santa Cæa
E anda drîti scinn-a a-o mâ!
SCIÔ REGINN-A
Ma se l'opera a riesce
A decoro da Çittæ,
No se devan fâ rincresce
D'impiegaghe di dinæ!
CATTAINETTA
Ma a Çittæ a l'ha e stacche sciûte
Doppo ö quarto Çentenâ!
SCIÔ REGINN-A
Ma però miæ che vedûte!
E ste chi se pêuan pagâ,
Mie[sic] che viste?
CATTAINETTA
Sciâ perdonn-e
Mi me pâ che sciâ coggionn-e,
Bella vista? ma ûnn-a votta,
Aôa poi dove a se vedde?
Sciâ se vorte a ammiâ la sotta
Se voscià sciâ no me credde,
Sciâ l'osserve ûn pö che ghetto
Han ridûto ö Cavaletto!
Che manëa de fabricâ
E i betordi i lascian fâ?
SCIÔ REGINN-A
Cöse diascôa voeì che fessan?
CATTAINETTA
Impedî che fabrichessan....
SCIÔ REGINN-A
Eh segûo.... co-e moen lighæ
Senza piani decretæ!
CATTAINETTA
Mi so assæ de questi piani,
Ma chi fava de caprizio,
In ti tempi de Luciani
O perdeiva fîto ö vizio.
SCIÔ REGINN-A
De Luciani? pe caitæ,
Cattainin, voi giastemmæ!
CATTAINETTA
E vêuan fâ de passeggiate
Con sta vista de lensêu,
De patæli co-e pisciate,
E.... co.... resto di figgiêu?
Semmo forse all'Arpexella
Semmo a Pentema? a Neion?
SCIÔ REGINN-A
Eh zà, voî seì sempre quella
Che finî pe aveì raxon!
Pe do resto ne parliëmo
A so tempo.... Cattainin
CATTAINETTA
Quando? presto!
SCIÔ REGINN-A
Se viviëmo,
Forse all'anno de San Bin!
Tiemmo avanti....
CATTAINETTA
Sciâ ha premûa?
Sciâ l'aspëte anc'ûn pittin....
Cöse son la in ta bassûa
Quelli quattro campanin?
SCIÔ REGINN-A
Eh nö sei, che a l'é a Palestra
Da Colombo?
CATTAINETTA
Ah, sciâ ha raxon!
SCIÔ REGINN-A
Quelle fabbriche in sce-a destra
A l'é a Grande Espoxizion;
Ghe seì stæta?
CATTAINETTA
A dî a veitæ,
Mi ghe voeivo sempre andâ,
No le tanto pei dinæ
Che ghe voeìva per intrâ,
Ma ûnn-a votta intræ li dentro,
Pe piggiâ ûn idea de tûtto,
Se pagava ûn supplemento
Quæsi sempre e dapertûtto,
De manëa ch'ûnn-a famiggia
Pe piggiase sto piaxeì,
A sciortiva c'ûnn-a striggia
Da lasciâghe scinn-a ö peì.
SCIÔ REGINN-A
Eh ghe voeiva a-o meno ûn scûo
E pe testa!....
CATTAINETTA
Ma ghe pâ?
Chi ha mai visto?
SCIÔ REGINN-A
Ma segûo....
Ma do resto, comme fâ?
CATTAINETTA
Questa chi a l'é ûnn-a ganciäta,
Un traghetto, ûnn-a sorpreisa,
Fâ pagâ ûnn-a lïa d'inträta
Mentre poi gh'é ûn'ätra speisa.
D'ûn franchetto o mëza lïa
Pe ogni canto che se gïa!
SCIÔ REGINN-A
Eh pe forza! Cattainetta
A l'è labbia bella sccetta,
No l'é miga che gh'é[sic] manche
De boniscime intenzioîn....
CATTAINETTA
Ma co-a sessia de palanche
No sc fà d'espoxizioin!
SCIÔ REGINN-A
Ste raxoin son sacrosante,
E mi ascì pe dî a veitæ,
Gh'é n'ho dîto sa mai tante,
Gh'é l'ho tanto allimonæ,
Che gh'é tanti, che da amixi
Me trattavan pe-o passôu,
Me n'ho fæto di nemixi
E no m'han ciû perdonôu!
Tûtto Zëna e ciû ûn caruggio,
A l'aveiva a stessa idëa,
Che doveivan fâ un ströfuggio
Se palanche nö gh’é n'ëa,
Che l'ëa tattica imprûdente
O voeì fâ senza dinæ,
Unn-a cösa sconveniente
Pe-o decöro da Çittæ.
Ma scì balle ö Comitato
O l'ëa sempre ciù intestôu,
E ö l'aveiva cö steccato
Misso e ciöte zà in sce-o Prôu,
Ne contento de coscì,
O l'andava a Mondovì,
Senza tanti sæ ne mæ,
A fà invito a-o nostro Re
De degnäse d'onorâ
A futûra Espoxizion,
Che a no poeiva ancon contâ
Che in sce ûn solo baraccon!
Cöse serve che ve conte
I so caxi e so avventûe,
Comme e quando, spinte o sponte,
E palanche son vegnûe?
Ma pe fâla ciû spedïa,
L'é che in bonn-a conclûxion
Sta baracca, a l'è riûscïa
Unn-a bella Espoxizion.
CATTAINETTA
Me l'han dîto, coscì sento.
E pe-o meno, vorriâ dî
Ch'ëan tûtti ommi de talento
Quelli là, pe poei riuscî!
SCIÔ REGINN-A
De talento? eh.... ma.... segûo....
Chi n'ha meno, chi n'ha ciû,
Ma per mi ö l'é ûn pozzo scûo,
Nö gh'é metto bocca sciû
CATTAINETTA
L'é percöse cöre a voxe
Che son tûtti faccendê
Che stan lì pe piggiâ a Croxe
Eccettuòu che ö sciô Cravê
Che ö le zà Commendatô,
O vêu ëse Senatô
SCIÔ REGINN-A
San calunnie! comme mai
Seì sti cæti Cattainin?
CATTAINETTA
O dixeiva in sce-o tramvay
Un de Borsa, stamattin.
SCIÔ REGINN-A
Un de Borsa? che amixiotti!
Son cætosi addemoelæ,
Che pe poeì taggiâ capotti,
Dieìvan mâ scin de so poæ.
Mi no sò se a-o Comitato
Seggian tûtti de talento,
O bacögi a ûn tanto a-o sâto,
O balloin gonfiæ de vento,
Zà mi ho solo conoscenza
Con pochiscimi de questi,
Non son arche de sapienza,
Ma i conscidero pe onesti,
Ma l'impreìsa a l'é riûscïa
E besêugna lasciâ andâ,
S'aôa han tûtti a frenexia
De voeì fäse decorâ.
Là gh'è nè per tûtti i güsti,
E mi i lascio comme son,
Ma però seggemmo giûsti
Dimmo in bonn-a conclûxion
Che se a Mostra Colombiann-a
A le stæta missa in pê,
Ciû che a tûtti, perdiesann-a
O se deve a-o sciô Cravê,
Che testardo e piemonteise
Cö coraggio e co-a pazienza,
O l'ha vinto do zeneize
A beffarda indifferenza,
E ö l'ha cörso çerti rischi
Che meschin, se ö fava pillo,
O l'aviæ piggiôu di fischi
E de böghe in tö bacillo;
Ma ö l'ha vinto! e da-o momento
Che a gh'è andæta coscì ben,
Fæ giustizia a-o so talento
Dæghe a lode che gh'è ven!
CATTAINETTA
Eh l'é giûsto!... ma sciâ sente,
Sciâ me spieghe ûn pô a raxon,
Perchè lè da Prescidente
O l'ha dæto a dimiscion?
Mi m'han dîto, sciô Reginn-a,
Che ö nö voeiva collâ l'osso,
Ma g'han fæto a cavallinn-a
Pe fâ posto a ûn pesso grosso
Per aveì qualche risorsa
Ne-a speranza che stô chi,
O dovesse arvighe a borsa
E pösali tûtti lì....
SCIÔ REGINN-A
Eh! l'è chi dove stà ö cæto!....
CATTAINETTA
Ma de mutte ö gh’é n’ha dæto?
SCIÔ REGINN-A
E chi ö sà.... besêugna vedde
In ti conti pe poeì credde.
CATTAINETTA
A propoxito di conti
Sò che son tûtti imbroggiæ....
SCIÔ REGINN-A
Cattainin, voî dæ di ponti
Ai cætosi i ciù arraggiæ....
CATTAINETTA
Ho sentïo de çerti impegni
Con l'impreisa e-o costrûttô,
E de bæghe pe-i disegni
Pe saveì chi n'é l'autô....
SCIÔ REGINN-A
Oh che rögna andæ a grattâ.
Cattainin, lascæla stâ....
Chi v'ha dîto queste cöse?
Quello tale borsajêu?
Ma davveì, no so percöse
Ve a piggiesci tanto a-o chêu!
Nö sei miga ûn'azionista
Che ve passan sotto banca!
CATTAINETTA
Ma se mi no l'ho mai vista
E n'ho speiso ûnn-a palanca!...
SCIÔ REGINN-A
Dunque alôa lascæli dî
Cöse vêuan, lasciæ corrî!
Che gh'é pense ö Comitato
A sciortî da quest'imbûo,
Per noi basta ö risûltato
Senza ammiàâ troppo a menûo,
Questo ö l'é soddisfacente
Contro a nostra previxion?
Dunque dimmo allegramente:
Viva a nostra Espoxizion!
Monumento de Bixio - I giardinetti
CATTAINETTA
L'é zà tardi, sciô Reginn-a...
SCIÔ REGINN-A
Via gh'é dæmo ûn pô ciù avviôu,
Perchè gh'é ûnn-a vedûtinn-a
Che a lasciala sæ ûn peccòu!
CATTAINETTA
Dove diascôa sciâ me porta?
SCIÔ REGINN-A
A doî passi, chi vixin;
Seì zà stanca? non importa
S'assettiemo ûn pittinin.
Miæ che stradda larga, aiösa,
Co-i so erboëti e-i so bindoin,
A le commoda, grandiösa
Pë carrozze e pe-i pedoin....
CATTAINETTA
Ma con tûtta a so larghezza
A le cûrta.... no ghe pâ?
SCIÔ REGINN-A
Ah segûo che pe-a lunghezza
A non ha guæi da straggiâ;
Ma scicomme l'esperienza
Qualche votta a ne fà schêua,
L'é per questo che se pensa
D'attaccala all'Accassêua
CATTAINETTA
E m'han dîto che là in fondo,
Vêuggian faghe ûn amiadô
C'ûn ciassâ quæsi rotondo....
SCIÔ REGINN-A
Scì, ma quando? ö sà ö Segnô!
Ma ciû tardi da Rotonda
Ne parliemo con piaxei,
Aôa fæ ûnn-a vòtta rionda
E dî ûn pö cöse veddeì?
N'ammiæ miga ö monumento....
CATTAINETTA
O conoscio....
SCIÔ REGINN-A
Meno male....
CATTAINETTA
L'ho lezzûo ne-o basamento
Ch'ö l'ëa Bixio ö Generale
Che se dunque se pêu ammialo
Giâghe in gîo comme se vêu,
Ma n'é bon a desfigualo
Quæexi manco i so figgêu
SCIÔ REGINN-A
Nö l'è questo che ve mostro
CATTAINETTA
Sciâ vêu dî di giardinetti?
Che son sempre all'ûso nostro
Strepellæ da-i batosetti?
Mi nö so percöse i fan
E ghe spendan di dinæ,
Da-o momento che no-i fan
Rispettâ da-i mandilæ.
SCIÔ REGINN-A
Semmo a Zëna o nö gh'é semmo?
Quante votte l'ho da dî?
Dove e cöse e commensemmo
Ma no-e semmo ciû finî?
CATTAINETTA
Ma ûn pittin de sorveggianza....
SCIÔ REGINN-A
Gh'è vorriæ di cavorin;
CATTAINETTA
Ma sciâ scûse, alôa s'avanza
Anche quelli di giardin:
SCIÔ REGINN-A
Ma le questo che ve vêuggio
Fave vedde e commentâ:
Giæve indietro e vortæ l'êuggio
Tûtto intorno dell'Uspiâ:
Miæ che belle architettûe
Han ste nêuve costruzioin!
Quelle stradde sostegnûe
Da ciclopici muagioin!
Miæ che sforzo de çervello
Gh'ė vosciûo pe immaginâ,
Questi sâti de livello,
E pe poeighe fabbricâ
Quelli immensi caseggiati,
Destinæ pe-i meno agiati,
Che han zà quæxi quattro cen
Sotto a linea dö terren!
E queste aree che son fosse
Bonn-e a ninte diventæ.
Da de mûagie coscì grosse
Tûtt'intorno circondæ!
Sto cägollo de lûmassa
Con træ die de marciapê,
Che ö raccorda questa ciassa
Cö magnifico quartê,
Che ö parrieiva ciû ûn travaggio
Retaggiôu con dö carton,
Che ûn raccordo, ch'ûn passaggio
Da servî ä popolazion!
Ammiæ tûtto attentamente
E quantunque nö seggiæ
Ninte affæto competente
In questioin d'edilitæ,
Dîme ûn pö se nö besêugna
Piggiâ a scopole a bughæ,
Chi ha ciantôu questa verghêugna
In to mëzo da Çittæ!
CATTAINETTA
Sti travaggi basta ammiali
Pe saveìli giudicâ,
Ho sentîo zà menzionali
Dappertûtto e dine mâ.
SCIÔ REGINN-A
Chi non eimo in çerti scîti
Bricchefosci, che nö poeì
Ridûe storti o dunque drîti,
Fâne insomma cöse voeì,
Dove e opere e i travaggi
Pe-o livello dö terren,
Devan fäse a bisce e baggi
O troppo äti o troppo cien!
Chi gh'aveìvimo vixinn-a
A Çittæ, cö fronte a-o mâ,
Unn-a splendida colinn-a
Poco o ninte fabricâ,
Ata, aiösa, risplendente
Sotto ö sô de primma man,
Saluberrima, ridente
C'ûn declivio quæsi cian,
Che bastava seguitâne
L'andamento natûrale,
Senza mûagie, pe poeì fâne
Un giardin senza l'eguale,
Un soggiorno, ma de quelli
Che chi ö mondo ö voesse giâ
Di ciù splendidi e ciù belli,
O no poesse mai trovâ!
E ve-o lì che g'han costrûto
De caserme, di mûagioin
E coscì me l'han ridûto
Në ciû gramme condizioin!
Fan e stradde e in ta bassûa
Van [e] case a fabricâ,
E coscì da quest'altûa
Nö se pêu ciù vedde ö mâ!
E vêuan fâ di sventramenti
Per l'Igiene da Çittæ!
E poi fan di casamenti
Sotto a stradda assotteræ!
E in tö vedde sto travaggio
Coscì fæto ä biscöchinn-a
N'ho raxon se mi m'arraggio?
CATTAINETTA
Scià n'ha mille, sciô Reginn-a
E mi ascì che nö m'intendo
De ste cöse, e nö pretendo
D'ëse ciû d'ûnna donetta
Solo bonn-a a fâ a cäsetta,
Devo dî che nö besêugna
Aveì d'êuggi pe negâ
Che a nö seggie ûnn-a verghêugna
Da nö poeise sopportâ!
SCIÔ REGINN-A
Ma le mëgio che mandemmo
Quest'artistico gioiello
Voî seì dove.... e che passemmo
A qualcösa de ciù bello....
Scazze tanto raramente
De trovâ a giornâ d'anchêu,
Da dî bello, che se sente
In to dïlo, tiâ sciù ö chêu.
A Rotonda de Via Corsega
A Stradda a-o Mâ – I erboëti e-i batösi
Avansemmose ä Rotonda
CATTAINETTA
Sciâ vêu dî pe grande a-o sâ,
Che a-o momento a ne guæi rïonda.
SCIÔ REGINN-A
A nö l'è ancon terminâ,
CATTAINETTA
Chi gh'ëa primma i Çimitei
Di Scismatici, di Ebrei,
I han distrûti e han fæto ben
De portaseli a Staggen.
SCIÔ REGINN-A
Vegnî a vedde a stradda a-o mâ
Che a l'é proprio indovinâ!
Anzi, pâ ûn anomalia,
Che non aggian misso man
A passâ d'in galleria
Sotto ö Colle de Caignan,
Comme aveivan za stûdiôu
E zà mëzo decretôu,
E coscì, no sæ da credde,
Ma in Çittæ che a l'è in sciô mâ,
No gh'ëa scito da poeì vedde
Unn-a gossa d'ægua sâ!
Voi sei ben che pe prinçipio
Nö son stæto mai portôu
A dâ lodi a-o Municipio,
E l'ho sempre criticôu,
Ma se scazze l'occaxion
De parlane e dîne ben,
Cangio sûbito opinion
E l'acciappo quande a ven.
Coscì a vedde questa stradda
Quæxi ciann-a, ben postâ,
Che a frontezza tûtta a radda,
Larga, aiosa, soleggiâ,
Devo dî che chi a avûo parte
All'idea, comme a-o disegno,
O le proprio un ommo d'arte
E che ö sà colpî in to segno,
Che ö le insomma ûn di travaggi
Che se sciûgan troppo a borsa,
Son pe-o sfêugo di cariaggi
A ciû commoda risorsa,
Mentre primma ëan obblighæ
A passâ dentro a Çittæ,
Cö pericolo imminente
De stroppiâ, sciaccâ da gente,
De sentîse sempre aloâ
Co-e giastemme e scorriatæ,
E de vedde mätratâ
Tante bestie disgraziæ,
Con sguaroin da tiâ zû o Çê,
Dai brûtali carrettê.
CATTAINETTA
Gh'é mettian de fie d'erboëti,
Unn-a votta terminâ?
SCIÔ REGINN-A
Zà, per ûso di gardetti
Perchè i possan devastâ!
A l'è proprio ûnn-a porcaia
De nö poeì mai sottomette,
Questa infesta battusaia
A quæ tûtto a manomette,
Questo sciammo farabûtto
Che ö distrûe che ö rompe tûtto!
Fæme un passo in stradda Oddon,
E ammiæ ûn pö che distrûzion!
Se gh'è ûn erbo, ö l'è in sce l'orsa
Senza fêuggie, senza scorsa,
O ö le ûn bacco remondôu
O dö tûtto allivellôu;
E vêuan fâ de passeggiate
Di giardin fiorenti ombrosi?
Se no fan de cancellate
Pe salvali da-i batösi,
C'ûnn-a guardia per erboëtto,
A-o doman gh'è bello netto!
Voî me dieì che mi gh'è gödo
A parlâ de queste braghe!
Ma besêugna batte sodo
Perchè vêuggian rimediaghe,
Comme ho fæto de ätre votte,
E voî seì, se gh'è l'ho rotte,
Pe rapporto de grondann-e
E l'abûso de campann-e!
CATTAINETTА
Sciâ mie ûn pö che bella vista?
Me sovven de questa stæ,
Quande favan a revista
Di vapori corazzæ!
SCIÔ REGINN-A
Eh, che scena?
CATTAINETTA
A l'ëa ûn pö bella!
SCIÔ REGINN-A
Son vegnûo pe questo in zù,
Unn-a cösa comme quella
A no capita mai ciû!
CATTAINETTA
Sciâ me digghe ûn pö percöse
Le vegnûo sti bastimenti
Ch'in to porto?
SCIÔ REGINN-A
Ve pan cöse
Cattainin da domandâ?
Pe-o ciû gran di avvenimenti,
Pe Colombo e ö Çentenâ!
CATTAINETTA
Scì, l'ho sempre sentio dî,
Ma n'ho mai posciûo capî,
Che con quanto han misso in pê,
Quanto han speiso e giamminôu,
Poi se son scordæ de lê
E nö g'han mai dito baôu;
Tûtto a-o ciû, comme in te fëe
Ed all'ûltimo momento,
Te g'han misso do-e bandëe
Tutt'intorno a-o Monumento....
SCIÔ REGINN-A
Eh son pecche da fâ rie....
Son demöe da däghe a tâ;
Poichè e feste son riuscie
No se devan ciù contâ.
Voî seì vëgia, Cattainin
Forse vëgia ciù che mi....
CATTAINETTA
Ohe! sciâ vagghe ciù cianin
Sciâ n'esagere coscì!
Perchè aviemo i stessi lûggi
SCIÔ REGINN-A
Andæ là che n'eì di mûggi!
CATTAINETTA
Se l'ho mi, sciâ l'ha voscià....
SCIÔ REGINN-A
Son mi ö vëgio,.... zà se sà
Eh via ben.... lascemmo andâ....
Dæghe là.... sta ben de sâ....
Voeìva dî che in te tant'anni,
(Miæ, nö parlo ciû de voî)
Che mi vivo e vesto panni,
N'ho passôu de tûtti i coî,
Ho zà visto di portenti,
Feste, diai, de tûtto ûn pô,
Ma ûn de questi avvenimenti
Che aôa ho visto, nö veddiô
Che mi avesse da campâ
Scinn-a a l'ätro Çentanâ!
CATTAINETTA
Ma sciâ ha dîto che, pë feste,
Quelle dö quarantadoi,
Ghe piaxeìvan ciù che queste
SCIÔ REGINN-A
Cöse voeì capîne voî?
Che ve basta doî lûmetti
E de vedde regattâ
In to porto, doî gozzetti
Pe sciâtave a tûtt'andâ?
Eh pë feste comme feste,
Basta spende di dinæ,
Se pêu fane comme queste
E ciû belle e ciû variæ;
L'è che queste per lö stesse,
Fêua da forma materiale,
Han assunto ûn interesse
E ûn carattere speciale,
Da-o concorso volontario
De Nazioin incivilie,
Che pe questo Çentenario
Chi da noî se son riûnie,
E onorando o Personaggio
Chi ha l'America scoverto,
Ad ûn tempo han reiso omaggio
Ne-a personn-a do Re Umberto,
All'Italia e ä so bandëa,
Che da ninte comme a l'ëa,
Aôa a dixe a so raxon
Comme libera Nazion!
Queste cöse, antigamente
Chi l'avesse concepïe,
Saeìvan stæte çertamente
Condannæ per erexïe,
Mentre in questa contingenza
L'emmo viste e constatæ
Sotto l'abile gerenza
Dell energico Poistæ!
CATTAINETTA
Dixan ben, che ö seggie lê
Che ö l'ha misso tutto in pê,
Che ö le lê che ö fava tûtto
Che ö l'ea sempre dappertûtto.
SCIÔ REGINN-A
Se gh'aveivimo ûn ätro ommo,
Anche asperto, galantommo,
Anche càrego de scienza
E d'inzegno straordinäio,
Ma mancante d'esperienza
E do tatto necessäio,
De larghezza de vedûte,
Co-a scûsabile apprenxion
De restâ co-e casce sciûte
E fâ pillo in to ciù bon,
Forse e feste o l'aviæ fæte
Ma ghe molto a dûbitâ.
Che in complesso saeìvan stæte
Da poeì tûtti contentâ,
Da incontrâ, nö solo a piena
Generale ammirazion,
Ma, pe merito de Zëna,
Da onorâ tûtta a Nazion!
CATTAINETTA
Dunque Viva ö Sciô Poistæ!
SCIÔ REGINN-A
Eh.... pë cöse da Çittæ,
Mi no fasso pe adûlalo,
Comme lê nö ghe nisciûn.
CATTAINETTA
Eh ma alôa, perchè nö falo
Sempre Cappo dö Commun?
SCIÔ REGINN-A
Ah! sta stoia, Cattainetta,
A le lunga.... eì bello dî?
Gh’é a politica, a gëxetta,
E ambizioin pe poeì riescî....
E ûnn-a votta in sce-a carrega,
Nö riuscendo a contentâ
Chi a vêu rotta, chi a vêu intrega,
Andâ a fäse bûzzarrâ!
Ma speremmo che sta votta
In omaggio do passôu,
Nö vorrian ciû mette sotta
Comme ö primmo capitôu,
E troviëmo pe tant'anni
Sempre Scindaco, Poistæ,
Quando fæmo, fêua i malanni,
A Revista da Çittæ.